LIPIZZAN
TÜRÜN TARİHÇESİ : Lipizzan atları 400 yıldan uzun süredir uygulanan
seçici bir yetiştirme programını yansıtır. Dünyanın dört bir yanından
seçilen iyi kalite atlardan oluşmuştur. Güzellik ve zarafetin yanısıra
cesaret, kuvvet, yetenek, iyi mizaç ve aklın nadir bulunan bir
kompozisyonunu sergilemektedir. Lipizzanlar ilk olarak 1580 yılında
Arşidük II.Charles'ın Lipizza'da bir hara kurarak İspanyol, Andalusian,
Barb ve Berber cinsi atları ithal etmesiyle yetiştirilmeye
başlanmıştır. Bu atlar yerel Karst atlarına çekilmiştir. Yerel Karst
atları beyaz, küçük , yavaş ve sert atlardır. 1700'lerin sonunda
Napolyon Savaşları sırasında atlar üç kere yer değiştirdiler. Bir süre
atların mülkiyeti Napolyon'a geçti. Napolyon Arap aygırı Vesir'i
Lipizzanlara çekti. 1807-1856 yılları arasında 7 Arap aygırı türün
gelişimi için kullanıldı: Siglavy,Tadmor, Gazlan, Saydan, Samson,
Hadudi ve Ben Azet. 1792-1815 yılları arasında iki Lipizzan kolu olan
Maestosa ve Favory, Kladruby atları ile çiftleştirildiler. 1880 yılında
Lipizza Harası'nda 341 adet Lipizzan atı bulunmaktaydı. 18. ve 19.
yy.da kullanılan tüm Lipizzan damızlıklarından sadece 6 tanesi orijinal
aygır kolu olmuştur: 1.Dünya Savaşı sırasında yetiştirme merkezi Viyana
yakınlarındaki Laxenburg'a yerleşti. Taylar ise diğer kraliyet harası
Kladrub'a yerleştirildi. 1. Dünya Savaşı sonrasında Orta Avrupa yeniden
organize edilirken Avusturya- Macaristan İmparatorluğu iki yeni
cumhuriyete bölündü ve her devlet bir önceki monarşinin sahip
olduklarının mülkiyetini aldı. Lipizza Kraliyet Harası(1580-1916)
yetiştirme programı 3 farklı ülkeye bölünmüş oldu.
Bu yıllarda sadece 208 Lipizzan'ın kaldığı bilinmekte olup büyük kısmı
(109 at) Lipizza kentine sahip olan İtalya'da kalmıştır. 1913-1915
tayları ise Çekoslavakya'nın sahip olduğu Kladrub'da kaldı. Kalan
atlara ve İspanyol Binicilik Okulu aygırlarına 1919'da Avusturya sahip
oldu. 1. Dünya Savaşı'nı takiben İtalya, Çekoslavakya ve Avusturya'nın
yanı sıra Macaristan, Romanya ve Yugoslavya'da Lipizzan atı
yetiştirmeye devam ettiler. 1943'de Lipizzan cinsi soyunun tükenmesi
tehdidiyle karşılaştı. Avusturya, İtalya ve Yugoslavya'daki kısrak ve
taylar Çekoslavakya'daki Hostau bölgesine Alman komutası altında
transfer edildi. Dönemin İspanyol Binicilik Okulu müdürünün çabaları
neticesinde okul kurtarıldı fakat; 1955'e kadar damızlık aygırlar okula
geri verilmedi. Dünyada 3000'den az saf kan Lipizzan'ın bulunduğu göz
önüne alındığında türün seyrek olduğu söylenebilir. Her geçen yıl doğan
tay sayısı da azalmaktadır. Lipizzan atlarının safkanlığının korunması
için büyük çaba gösterilmektedir. At sahipleri ve yetiştiriciler türün
az olması, kültürel önemi, romantik tarihi, güzelliği, uyumu, atletik
yürüyüşleri nedeniyle bu atlara ayrı bir değer vermektedir.
TÜRÜN KARAKTERİSTİK ÖZELLİKLERİ :
Lipizzan atları uzun olmamasına rağmen (en irisi 160cm. kadardır.)
gururla kendini taşıması, kaslı ve elastik vücudu, güçlü hareketleri
onların olduklarından daha uzun ve iri görünmelerini sağlar. Geç
olgunlaşır ve uzun yaşarlar. (çoğu zaman 35 yıl ve fazlası) Doğdukları
andan itibaren zarafet ve asalet sergilerler.
Yağız veya doru olarak doğar, 5-8 yaşlarında beyaz olurlar. Aslında
demir kırdırlar ancak; koyu renk derileri beyaz tüylerle örtüldüğünden
yara veya ıslaklık olmadığında beyaz görünürler. Gelişimini ancak 10
yaşına kadar tamamlayan bu atlar 1 yaşındayken aynı yaşlı bir
Thoroughbred ile kıyaslandığında oldukça küçüktürler. Vücut yapıları 3
yaşında ancak kendini gösterir. 3 yaşına kadar hiçbir turistin onları
göremeyeceği Alp Dağları'na gönderilir ve 3 yaşında ancak doğdukları
andaki zarafeti sergilediklerinde insan önüne çıkarlar. Güçlü ve sağlam
olduklarından nadiren topallık gösterirler. Yemlerindeki ve çevre
koşullarındaki değişimlere anında adapte olurlar. Lipizzanlara binmek
yumuşak sırtları ve canlı adımları ile bir keyiftir. Güçlü sağrıları
sayesinde kendilerini doğal bir denge ile taşırlar. Doğal bir ritm
duyguları vardır. Eyer vurulduğunda oldukça sakin ve tutarlıdır.
Aygırlar, kısraklara göre idare edilmesi daha kolay atlardır. Aygırlar,
binicilerine bir kez saygı duydu mu bu duygularını kaybetmezken
kısraklar daha patroniçe tavırlı olduklarından zaman zaman onlara
binicisine üstünlük sağlayamayacağı hatırlatılmalıdır. Bir Lipizzan atı
ürktüğünde herhangi bir korku veya panik duygusu yoktur. Çifte atmaz,
binicisini fırlatmaz; aksine kendini toplar, ardlarını vücudunun altına
getirir, sırtı yükselir ve binicinin eyerde daha güvenli oturmasını
sağlar. Boynu kavislenir ve binicisine dizginleri toplaması için ısrar
eder. binicisinden komut bekler. Eğer binici bir parça dizgin verirse
piaf birden pasaja dönüşür. Bu hareketi doğallıkla yaparlar. Lipizzan
başlangıç seviyesindeki bir biniciyi bile saygı duyulan bir binicilik
ustasıymış gibi hissettirir. En tecrübesiz binici bile saygıyla komut
verdiğinde yürekle ve istekle tepki verir. Ancak "at attır!" diye
düşünen ve Lipizzanı'ı sindirmek veya ona zorbalık etmek isteyen
insanın vay haline! Gerçekten korktuklarında veya adalet duyguları
vahşilikle tahrik edildiğinde karşısındakinin gözünün içine bakar ve
savaşa hazırlanır. (400 yıl önce yetiştirilmelerinin gerçek amacı)
Anasayfa 
