İneklerin gebelik dönemindeki bakımı önemlidir. Buzağının doğumundan
sonra bakım devam eder. Doğum öncesi ve doğum sonrası neler yapılması
gerektiği bu bölümde ele alınmıştır.
Bu bölümde doğumdan önce sağıma son verme (kuruya alma) konusu da
işlenmektedir. Bazı yetiştiriciler bunu önemli saymazlar. Kuruya alma,
süt verimi bakımından önem taşır.
Buzağı bakımı zor değildir. Bilgili bir yetiştirici sağlıklı ve verimli buzağılar yetiştirir.
GEBE İNEĞİN BAKIMI Gebeliğin ilk aylarında özel bir bakım gerekmez. Aşırı besleme yarar
getirmez. Yetersiz besleme durumunda hayvan zarar görür. Gebeliğin son
2-3 ayında diğer hayvanlardan ayrılmalı, özel bir bölmeye konmalıdır.
Böylece diğer hayvanlar tarafından boynuzlanmaz, sıkıştırılmaz,
rahatsız edilmez.
Ahırın zemini ıslak ve kaygan olmamalıdır. Hayvanın altına bolca temiz
ve kuru yataklık ot koymalıdır. Doğuma yakın zamanda gürültü
olmamalıdır.
SAĞIMSIZ DÖNEM (KURUYA ALMA) İneğin sütünü sağmaktan vazgeçerek sütünün kesilmesini sağlamaya kuruya
alma denir. Doğurmasına 2 ay kalan ineklerin sağımdan kesilmesi
gerekir.
Doğuma iki ay kala sağımdan kesme faydalı mı?
EVET, çok faydalı. Çünkü:
* 10 ay sürekli sağılan hayvan yorulmuştur. Süt yapan organların dinlenmesi gerekir.
* İnek yediği gıdayı süt verimi yerine karnındaki yavrunun gelişmesine kullanmış olur.
* Sürekli sağım nedeniyle kaybettiği mineral maddeler vücudunda tekrar biriktirmek için zaman verilmiş olur.
* Uzun süren sağım nedeniyle vücut yapısı bozulmuştur.Dinlenme
döneminde vücut yapısı düzelerek normal doğum yapmaya imkan verir.
* Kuru dönem geçiren ineklerin, sonraki sağım döneminde daha çok süt verdikleri görülmektedir.
* Gebeliğin 7. ayından itibaren (kuru dönemde) günde 8-10 kilo süt veriyormuş gibi yemlenmesine özen gösterilmelidir.
* Doğuma yaklaşık 3-4 hafta kala günlük kesif yem miktarı yavaş yavaş
artırılmalı ve inek yeni süt verim dönemine hazırlanmalıdır. Bu
uygulamaya teşvik yemlemesi denir.
* Gebeliğin son döneminde aşırı kaba yem verilmemelidir.
AZ TAMAH ÇOK ZİYAN İneğinizden 12 ay süt almak için onu zorlamayın. Bu hem ineği zarara
uğratır, hem de sizi zarara uğratır. Bırakın hayvan kendini yeni dönem
için hazırlasın. Unutmayın, az tamah çok ziyan getirir.
KURUYA NASIL GEÇİLİR? Doğuma 2 ay kala kuruya geçilmelidir. Zaten bu sırada süt verimi
azalmıştır. Verilen yem de azaltılır. Böylece süt verimi daha da düşer.
Günde 2 kez yapılan sağım günde bire indirilir. Birkaç gün böyle gider,
sonra iki günde bire indirilir. Sonunda sağım tamamen durdurulur.
Memede kalan süt koyulaşır ve memede bir şişkinlik görülebilir. Bu
durum zamanla kaybolur. Artık doğuma kadar hiç sağım yapılmaz.
DOĞUMDA BAKIM Doğuma yakın gürültüden kaçınmalıdır. Ani ve sert hareketlerle hayvan
ürkütülmemelidir. Altına bol ve geniş yataklık koymalıdır.
GEBELİK SÜRESİ İneklerde
ortalama gebelik süresi 280 gündür. Bu süre Esmer ırk ineklerde 285
güne kadar ulaşır. Genç düveler yaşlı ineklerden birkaç gün daha erken
doğurur. Doğuma yakın memeler şişer. Doğum sancıları nedeniyle hayvan
huzursuzdur. 5-10 saat sonunda buzağının başı ve ön ayakları dışarı
çıkar, sonra tamamen kurtularak doğum tamamlanır. Arkadan yavru zarı
(son) dışarı atılır. Buna dikkat etmek gerekir. Doğumdan sonraki iki
gün içerisinde yavru zarı atılmalıdır. Atılmaz ise veteriner hekime
başvurmalıdır. Yavru zarının içeride kalması hayvanı hasta eder. Döl
verimini sona erdirir.
DOĞUMDAN SONRA BAKIM Hava soğuksa, doğumdan sonra ineğe ılık su vermelidir. İneğin doğumu
müteakip hemen sağılması sonun düşmesine engel olabileceği gibi, aynı
zamanda doğum felcine (Süt humması) neden olabilir. Eğer hayvan yattığı
yerden kalkamıyorsa veteriner hekime baş vurmalıdır. Dana humması veya
süt humması denen hastalığın en önemli belirtisi, hayvanın ayağa
kalkamamasıdır. Bu nedenle 3-4 gün ineğin sütü tamamen bitecek şekilde
sağılmamalıdır.
Şekil 1. Doğumun başlangıcı.
YENİ DOĞAN BUZAĞININ BAKIMI Buzağının temiz ve sıcak bir yerde doğması gerekir. İnek, buzağısını
yalayıp temizlemeye başlar. Eğer bunu yapacak durumda değilse,
buzağının temiz ve kuru bir bezle her tarafının temizlenip kurulanması
gerekir. Göbek kordonuna tentürdiyot sürmelidir. Göbek kordonunu
bağlamak gerekmez. Yeni doğan buzağı soluk alamıyorsa, kaburgalarının
üzerine avuç içi ile birkaç defa kuvvetlice vurulur. Gene soluk
alamıyorsa yan yatırılır, kaburgaları üzerine el ile bastırılıp
çekilir. Solunum başlayana kadar bu hareket 3 saniyede bir tekrarlanır.
Buzağı doğar doğmaz anasının memesini arar. Memenin sabunlu ılık su ile
yıkanıp kurulanması gerekir. Böylece yavruya mikrop ve parazit
bulaşması önlenmiş olur.
Buzağı için en önemli ilk besin
AĞIZ SÜTÜ (Kolostrum) .
AĞIZ SÜTÜ BUZAĞIYA MUTLAKA VERİLMELİDİR: * Ağız sütünü doğumdan sonraki 1-2 saat içinde buzağı emmelidir.
* Ağız sütü buzağının barsaklarını temizler.
* Ağız sütü buzağıyı hastalıklara karşı dayanıklı yapar.
* Ağız sütü içen buzağı sağlam yapılı ve sağlıklı gelişir.
BUZAĞILAR NE KADAR SÜT EMSİN? Buzağılar doğumdan 24 saat sonra analarından ayrılmalıdır. 3-4 gün süre
ile ağız sütü emzikle veya kova ile yavruya içirilir. Sonra buzağıların
analarını serbestçe emmelerine izin verilmemelidir. Emziğe
alıştırılarak suni emzirme yapılır.
Buzağıya verilen süt, buzağının vücut ağırlığının onda birini geçmemelidir. Sütün sıcaklığı 36 derece dolayında olmalıdır. Süt kapları ve emzikler kullanıldıktan sonra iyice yıkanıp temizlenmelidir. Konuyla ilgili detaylı bilgiler buzağıların bakımı ve beslenmesi bölümünde verilmiştir. 
Şekil 2. Buzağılara kova ile de süt verilebilir.
SÜT VERİM DÖNEMİNDE (LAKTASYONDA) İNEKLERİN BAKIMI ve BESLEMESİ Hayvanın
canlı ağırlığı, süt verimi, sütün yağ oranı ve hayvanın sağlık durumu
hayvanı ne düzeyde beslememiz konusunda bize fikir verecek en önemli
unsurlardır. Süt inekleri sağım dönemine göre beslenmelidir. İneklerden bir sağım
döneminde (laktasyonda) alınan sütün normal şartlarda yaklaşık %45'i
ilk 100 günde, %30-35'i ikinci 100 günde, %20-25'i üçüncü 100 günde
alınır.
Bütün bunları dikkate alarak; ineklerimize devamlı aynı miktar yem
vermek yerine yapacağımız aylık süt verim kontrollerinin de ışığında
verimlerine ve verim dönemlerine göre yemleme yapmalıyız. Bu konuda
daha fazla bilgi almak için zooteknist ziraat mühendisi veya veteriner
hekime başvurunuz.
Anasayfa 
