SIĞIR BESİCİLİĞİ Sığırların et verimini artırmak için besi sığırcılığı yapılır. Bilgili
bir besicilik ile, hayvana yedirilen yem kaliteli ve ucuz ete çevrilir.
Besicilikte hayvanın ırkı, yaşı, cinsiyeti, sağlığı ve görünüşü
önemlidir.
Besicilikte yemin ucuza mal edilmesi gerekir. Az zamanda çok et almak
besicinin hedefidir. Öyleyse besiciliği anlatılacak kurallara uygun
olarak yapmak gerekiyor. Besicilik yapacak olanlar bu bölümü çok iyi
okumalı..
İşte besiciliğin püf noktaları: YERLİ IRKLAR YÜZ GÜLDÜRMÜYOR Evet, yerli ırklarımız besicilikte pek fazla kâr getirmiyor. Bizim
yerli ırklarımızın iyi besi kabiliyeti yok. Yani ne kadar iyi beslesek
de canlı ağırlık artışı düşük oluyor. Ancak, yerli ırk sığırlarımızı
kültür ırklarıyla melezlersek çok iyi sonuçlar alıyoruz.
Mesela bir yerli ırkın günlük canlı ağırlık artışı ortalaması 650 gram
iken, melez bir sığırın günlük canlı ağırlık artışı, ortalama 1100-1200
grama çıkabiliyor.
SIĞIRLAR NEREDE BESLENİR? Besiye alınan sığırlar ya kapalı ahırlarda veya etrafı uygun şekilde
çevrili açıkta beslenir ya da meradan yararlanarak besi yapılır. Bunlar
bir arada da uygulanabilir.
BARINAĞIMIZ NASIL OLSUN? Besiciliği yapacağımız bölgenin iklim özelliklerine göre uygun bir
barınağımız olmalı. Tabii barınak büyüklüğü de besleyeceğimiz hayvan
sayısına, ahırların ölçüsüne ve yapım tekniğine uygun olmalı. Kapalı
sistem, açık sistem veya yarı açık sistemlerden biri bölgenin iklim
şartları da göz önüne alınarak tercih edilmelidir.
HANGİ HAYVANLARI BESİYE ALALIM? Besiye alınacak hayvanların seçimi: 1. Irk: Yerli ırkların besi kabiliyeti kültür ırklarına göre düşüktür. Buna
karşılık yerli ırklar uygun zaman ve oranda beslendiklerinde karlı
olabilir. Ayrıca, Şarole gibi etçi ırklar ile Holstein (Avrupa
menşeli), İsviçre Esmeri gibi ırkların melezlenmesinden elde edilen
yavruların et tutma kabiliyetleri daha yüksektir.
2. Yaş: Genç hayvanlar yaşlılara göre daha iyi besi tutarlar. Kültür ırkları;
1-1.5 yaşında, yerli ırklar 2 yaşında besiye alınmalıdır.
3. Cinsiyet: Erkek hayvanlar, enenmiş ve dişi hayvanlara göre daha iyi beslenirler.
4. Kondisyon: Genellikle derin, geniş, uzun gövdeli, kısa boyunlu, küçük başlı, geniş
ve düz sırtlı ve uzun sağrılı hayvanlar besi için uygundur. Buna
karşılık, hastalık dışındaki sebeplerden dolayı zayıf kalmış hayvanlar
da besi için tercih edilebilir. Çünkü zayıflar, besililere göre daha
fazla canlı ağırlık artışı sağladığı gibi, daha ucuza alınabilmesinden
dolayı ekonomik de olmaktadır.
Besiye alacağımız hayvanların ırk, yaş, cinsiyet ve ağırlık yönünden
aynı özellikte olması yapacağımız beside bize kolaylıklar sağlar.
Hayvanın kesime gideceği tarih, bulunduğu bölgedeki hastalıklar, nakil
ve satın alındıktan sonra mevcut hayvanlardan ayrı bir yerde tecrit
edilmesi, iç ve dış parazit mücadelesi, aşılama ve koruyucu tedavilere
de önem verilmelidir. Bu işler için bir veteriner hekime baş
vurulmalıdır.
Yukarıda bahsettik. Yerli hayvanlarımızın beside et tutma, yani canlı
ağırlık artış kabiliyeti düşük, bunları siz de biliyorsunuz. Öyleyse
besiye alacağımız hayvanları seçerken bazı özelliklere dikkat
etmeliyiz.
Öncelikle iyi besiye gelen kültür veya melez ırklardan genç, dişleri
sağlam, sağlıklı, derisi ince, parlak ve erkek hayvanları seçmeliyiz.
Bunları alırken aşıları yapıldıysa aşı belgesi istenmeli, yapılmadıysa
hemen aşıları yaptırılmalıdır.
Ahırımıza sonradan koyacağımız hayvanları 7-10 gün ayrı bir yerde
karantinada tutup, sonra hastalıksız ve sağlam olduğu tespit edilenleri
kendi sürümüze katmalıyız. Bir çok bulaşıcı hastalığın sonradan alınan
hayvanlarla bulaştığı unutulmamalıdır. Ahırımıza gelen hayvanların
bireysel özelliklerini takip edebilmek için her birine kulak küpesi
takılması, her birine ait verim kayıt defteri tutulması uygun olur.
Böylece hayvanlarımızı daha iyi tanırız.
Besi performansı Besi döneminde hayvanların 1 kg canlı ağırlık artışı için ne kadar yem tükettiğinin saptanması ile ölçülür.
Bunu nasıl yaparız? İşletmemizde kantar varsa problem yok. Eğer yoksa o zaman göğüs
çevresini ölçerek hayvanların ağırlıklarını tahmin yöntemini
kullanabiliriz. Bu yöntem bize az çok hayvanların besi durumları
hakkında fikir verecektir.
Besiye aldığımız hayvanları belli periyotlarda örneğin ayda bir
ağırlıklarını ölçmeliyiz ki besi tutmayanları boşa beslemeyelim
Şekil 1. Göğüs çevresinin ölçülmesi Böyle bir ölçüm için hayvanın dört
ayak üstünde ayakta durması ve başının normal pozisyonda olması
sağlanmalıdır.
 | Resmin OrjinaL haLini Görmek için Burayı TıkLayınız.! |
Şekil 2. Açık besi yapılan bir işletme Hayvanı beslenmeye başlarken
yeme alıştırmak gerekir. Bu amaçla konsantre yemden azar azar artırarak
verilmelidir. Canlı ağırlının % 2-2.5 oranında yem yemesi
gerekmektedir. Yem miktarları ve yemin ne kadarı kaba ne kadarı ince
olacağı besi dönemine göre değişir. Pratik olarak besi başında % 70
kaba %30 kesif yem; daha sonraları %30 kaba, % 70 kesif yem; semirtme
döneminde % 10-15 kaba, % 85-90 kesif yem verilmesi gerekir. Yaş pancar
posası kullanılıyorsa, canlı ağırlığın %5'ini geçmemelidir.
KAÇ GÜN BESLENİR Eğer hayvanlar 120 günden daha az sürede tane yem veya kesif yemle besleniyorsa, buna
kısa süreli besi denir.
Besleme süresi 120-220 gün arasında olursa, buna
orta süreli besi denir.
Besleme süresi 220 günü geçerse buna da
uzun süreli besi denir.
Besiye başlarken ne kadar sürede besi yapacağımızı kararlaştırıp, ona
göre besiye başlamalıyız. Besi sonunda süreyi uzatarak kârımızı
azaltmamalıyız. Besi süresini en ekonomik zamanda bitirip, besiden
beklediğimiz kârı almalıyız.
TAM YEMLEME Sığırın günlük olarak tüketeceği tane veya kesif yem miktarı önemlidir.
Tam yemlemede hayvanın her 100 kilo canlı ağırlığı için 1,5-2 kilo tane
veya kesif yem verilir. Bu yeme hayvanlar yavaş yavaş alıştırılmalıdır.
10 gün sonra artık günlük yiyebilecekleri kadar bu yemden verilir.
Böyle bir beside hayvanın önünde devamlı yem bulunur. Bu uygulamada ilk
günlerde yem çok tüketiliyor gibi görünse de, sonradan hayvan ihtiyacı
kadar yem tüketir, fazlasını yemez. Bu sayede hayvanlar çabucak et
tutar.
Tam yemleme her zaman uygulanmayabilir. Hayvanlarımız kesim çağına
geldikleri zaman et fiyatları istenilen seviyede değilse, hayvanların
besi durumunu muhafaza etmek için KISITLI YEMLEME yapılır. Hayvanlara,
sığır başına 1-3 kilo tane veya kesif yem verilirse buna kısıtlı
yemleme denir. Bu yöntem yemlemede gerekirse uygulanabilecek bir
metottur.
MERADA BESLEME VE SEMİRTME Hayvanlar kışı kuru ot, saman, yonca gibi kaba yemlerle geçirirler.
Bunun yanında tane veya kesif yem de verilir. Meranın geniş ve ot
çeşidi bakımından zengin olduğu bölgelerde ilkbahar ve yazın merada
otlatma yapılır. Eğer hayvanlar iyi beslenemiyorsa mera besisine ilave
olarak kesif yem verilir. Daha sonra 60-90 gün kadar tam yemleme
yapılarak, hayvanların semirmesi sağlanır. Böylece son besi durumuna
ulaşılmış olur.
Merada Beslemenin Faydaları: * Kesif yem gideri azdır, besi ucuza mal olur.
* Hayvanın gübresi dışarıda kalır, taşıma ve işçilik masrafı olmaz.
Merada Beslemenin Sakıncaları: * Sığırlar daha geç besi alırlar
* Et kalitesi düşük olur (eğer mera ot bakımından zayıf ve kalitesiz ise)
* Yazın sıcak ve sinekten dolayı ağırlık artışı yavaşlar
* Hayvanlar daha geç elden çıkarılabilir.
SAPASAĞLAM Besiye alınacak hayvanlar ilk önce iç ve dış parazitlerden
arındırılmalıdır. Hiçbir hastalık taşımamalıdır. Sağlığı yerinde
olmayan sığırlar ile yapılacak besi kârlı olmaz. Hayvanların paraziter
ve diğer hastalıklarla mücadele ve tedavilerinde mutlaka veteriner
hekimlerle işbirliği yapılmalıdır.
BESİ SIĞIRLARININ YEMLENMESİ Besi sığırları ya ferdi (tek tek) ya da topluca (grup olarak)
yemlenirler. Günde iki veya üç kez yemleme yapılır. İlk yemleme sabah
erken, son yemleme ise karanlık çökmeden önce yapılmalıdır. Üç yemleme
yapılacaksa ikincisi öğlen üzeri yapılmalıdır. Yemlemeler devamlı
olarak daha önce belirlenmiş ve eşit aralıklı yemleme saatlerinde
yapılmalı, bu saatleri değiştirmemelidir.
Sağlıklı ve genç erkek dana ve tosunlar çok hızlı kilo alır. Bunun için
yemleri protein ağırlıklı olmalıdır. Besiye alınan hayvanlara verilecek
yemin içerisinde hayvanların günlük protein, enerji ve diğer ***** gıda
ihtiyaçlarının karşılayacak düzeyde besin maddeleri bulunmalıdır.
Bunlar buğday, arpa, mısır, kepek, pamuk tohumu küspesi veya ayçiçeği
küspesi, kireç taşı, tuz, vitamin ve mineral karması olabilir. Bu besin
maddelerinden hangisi elde bulunuyor ise bir zooteknist ziraat
mühendisi veya veteriner hekimin bilgisine müracaat edilerek bunlara
göre hayvanın ihtiyacı olan yem yapılır.
SİLAJ BESİSİ Bu beside esas yem mısır silajıdır. Bundan başka çayır silajı, arpa ve
fiğ karışımı silajı ve diğer hasıl bitkilerin silajları da
kullanılabilir. Silaj besisi oldukça ucuza mal olur.
KESİF YEM BESİSİ Bu yöntem kesif yemin kaba yemden daha ucuz olduğu ve hayvancılık için geniş arazinin olmaması durumunda uygulanmalıdır.
Bütün besi süresince yemlemede hayvanlara 1 kg civarında kuru otun yanı
sıra, sadece kesif yem verilir. Besinin ileri dönemlerinde kesif yem
miktarının artması, buna karşılık kaba yem miktarının sabit kalması
sonucu asidoz türü sindirim bozuklukların ortaya çıkabileceği ve
karaciğerin önemli ölçüde zorlanabileceği ihtimaline dikkat etmek
gerekir.
TEMİZ YEM, TEMİZ SU Besiye alınan sığırlara kokuşmuş, küflenmiş yemler verilmemelidir.
İçirilen su da taze ve temiz olmalıdır. Kesif yemlerin çuvallar
içerisinde muhafazasında dikkat edilecek önemli nokta, çuvalların
dört-beş taneden fazla üst üste konmamasıdır. Zaman zaman yem ve su
depolarımızı uygun ilaçlı sularla yıkamalıyız. Yem değişikliği
gerektiğinde, değiştirilecek yem, birden değil yavaş yavaş hayvanlar
alıştırılarak değiştirilmelidir.
Anasayfa 
