Komik yüzleri,
renklerinin güzelliği ve diğer cichlidlere göre aşırı hareketli
olmalarından dolayı hobiciler tarafından soytarı cichlidler diye
adlandırılmışlardır. İlk olarak büyük iktiyolog Boulenger (1898)
tarafından isimlendirilen Tropherus morrilerin sonraki yapılan
çalışmalarda 6 türü daha tespit edilmiştir. Bu türler, Tropheus
brichardi, T.duboisi, T.polli, T.annectens, T.moori ve T.sp.black’tir.
Bazı türleri gölün sadece belli bölgelerinde yaşarken, diğer 4 tür ise
T.polli,T.brichardi, T.annectens, T.sp.black gölün birçok bölgelerinde
değişik renk varyasyonları göstererk yaşamlarını sürdürürler. Tropheus
türlerinin, ağız yapıları dar, üst çeneleri alt çenelerinden daha uzun,
dişler bikuspid –çift çenekli- kısa tip olduğundan mükemmel yosun
kazıyıcılardır. Kayaların üzerindeki diatomların ve diğer yosunların
haricinde saç algleri denilen uzun tip yosunları da arada sırada
tüketirler. Ayrıca şunu da belirtmeliyim ki herbivor -otçul, yalnızca
bitkisel beslenen- balıkların bir özelliği de mide yapılarının hemen
hemen olmayışıdır. Yosun ve türevlerini tüketen bu balıklar, mideleri
yerine boylarının 4-5 kez daha büyüklüğünde bağırsak sistemine
sahiptirler. Yine bu balık türünün belki de en tanınmışı olan Tropheus
duboisi, benim ilk beslediğim türdü. 1988 yılında Almanya’dan beyaz
bantlı türünden 5 adet 4 cm boyda getirmiştim. Bu balıkların bir de
sarı bandlı olan Mashwa duboisi türü vardır. Bunlar diğer türlerden
daha az bulunurlar ve biraz da pahalıdırlar. Beyaz bantlı duboisiler
gölün kuzey bölümündeki biotoplarda bulunurken, Maswa türleri ise
Tanzanya’nın Kabago burnu denilen biotoplarda yaşamlarını sürdürürler.
Getirmiş olduğum duboisileridiğer Malawi türleriyle birarada tutuyorum.
Tabi ki Malawi türlerine verdiğim yemleri onlarda kaçınılmaz olarak
yiyorlardı. O zamanlar Tropheuslar hakkında pek fazla bilgim
olmadığından, özel olarak hazırladığım bol proteinli yemleri
tüketmelerinde sakınca görmüyordum. Yaklaşık 1 ay sonra duboisilerden
ikisi dropsi olarak öldüler. Balıkların bu şekilde ölmeleri beni derin
bir araştırmaya yöneltti. Bu balıklardan bahseden kitapları okuyarak
beslenmeleri hakkında ne kadar yanlışlar yaptığımı öğrendim. O
yıllardan 1993 yılına kadar kalan 3 duboisiyi son derece sağlıklı bir
şekilde büyüttüm ve hatta aynı yıl 2 kez de yavru aldım. İlk
yumurtlamasında 5 yavru, ikicisindeyse 6 yavru dünyaya getirdiler. Bir
şanssızlık sonucu dişilerden birini, özellikle yumurtlayanı kaybettim.
Erkek balığı ve diğerlerini bir arkadaşıma verdim. Sonraki yıllarda
1995-1998 Almanya’daki bir firmadan bu balıkların tam 23 türünü ithal
etmiştim. Türler arasında neler yoktu ki? Yellow Kaiser mooriden, belki
de en önemli tür olan İlangi’ye kadar. İlangiler en nadir ve oldukça
yüksek fiyatlara pazarlanan türlerdir. Zambia devletinin sınırlarındaki
gölün en uç kısmında Nkamba koyu denilen İlangi bölgesinde bulunurlar.
İlangiler, Tropheus moorilerin grubundadır. İlangilerin bulunduğu bu
koy son derece tehlikeli timsahların yaşadıkları bölgelerdir. Ayrıca
çok küçük ve bol kayalıklı yerler olduğundan toplanılmaları çok zor
olmaktadır. Üretimi ise sabır isteyen bi iştir. Tropheus türlerinin
arasında en az yavru veren bu İlangi denilen balıklar öylesine de
kavgacılardır ki yaptıkları kovalamacalar sonucunda birbirlerini
yaralayıp öldürebilirler de. Genel olarak gölün güney bölgelerinde
yaşayan T.mooriler ve kuzeyinde yaşayan T.sp.blackler içgüdüleri en
güçlü olan olan bölgeci türlerdir. Akvaryumdaki en büyük erkek kendi
bölgesinde büyük bir sınır çizecek ve oraya herhangi bir dişiyi ve
güçsüz, zayıf erkekleri sokmayacaktır. Bu sınırlar yaklaşık 150 cm’lik
bir akvaryumda 60-80 cm kadar olabilir. Sınırın dışında da rahatlıkla
gezen bu dominant karakterdeki erkek balık diğer balıklara pek
dokunmaz, ta ki kendi bölgesine girene kadar. Şu ana kadar aynı
akvaryumun içinde iki dominant erkeği pek görmedim. Gerçi ona meydan
okuyan erkek balıklar arada sırada ortaya çıkmaktaydı. Ama sadece
birkaç dakika sonra tekrar aynı şekilde saklandıkları bölgelere
çekililerdi. Doğla yaşam alanlarında ise, 20 T.sp.black, 100 kadar
T.moori türü aynı kayaların üzerinde sürüler oluşturarak yosunları
kazıdıkları yapılan çalışmalarda görülmüştür.
T.brichardiler
ve T.polliler ise tamamen değişmez bir şekilde bölgecidirler. Bu
türleri 400 litrenin altındaki akvaryumlarda birkaç tane tutmak çok
zordur. O kadar bölgecidirler ki mütemadiyen birbirlerini kovalayıp
kavga ederler. Bu nedenle, bu türleri en az 7-9 adet olarak birarada
tutmalısınız. İlginçtir ki bu balıkların üretimlerinde davranış
özellikleri farklılık göstermektedir. Mesela, T.moorilerden veya
T.duboisilerden bir üretim akvaryumuna 1 erkek, 5-6 adet dişi balık
konurken, T.brichardilerde ise aynı sayıda erkek ve dişiyi birarada
tutmak mümkün olmaktadır.
Bu
türleri karışık bir akvaryumda tutmak istiyorsanız, mutlaka
birbirlerine renk desenleri benzemeyen türleri seçmelisiniz. Çünkü bu
balıklar arasında melezlenmelere çok sık rastlanılmaktadır.
Bilhassa akvaryumlarda bilinçsizce yapılan melezlenmeler türler
arasında karışıklıklara yol açmaktadır. Tropheus moori chimba ile
T.moori moliro türünü birarada tutarsanız, bu balıkların melezlenmeleri
için kaçınılmazz bir ortam yaratmış olursunuz. Bunun yerine T.moori
kaiserikola ie T.moori-red chimba veya T.moori-red chilanga türlerini
birarada tutabilirsiniz. Bulundukları akvaryumlar kesinlikle 300
litrenin altında olmamalı ve akvaryumlarında kayalıklardan mağaralar ve
holler yapmalısınız. Bitkisel yemlerle beslendiklerinden
akvaryumlarınıza dikeceğiniz bitkiler sert yapraklı anubias ve
cryptorcryn türleri olmalıdır. Beslenmelerine gelince, üretimhanede
onlar için ufak bir besi akvaryumu hazırlamıştım. Bol güneş gören bu
akvaryumun içine birkaç kaya yerleştirip yosunlanmalarını beklerdim,
daha sonra yosunlanan kayaları alıp, bu balıkların bulundukları
akvaryuma koyardım. Birkaç gün içinde kayaların üzerindeki yosunlar
tüketilince yeniden besi akvaryumununa koyup yosunların oluşmasını
beklerdim. Tabi ki bu süre içerisinde, balıklar aç durmuyolardı.
Dediğim gibi bitkisel besinlerle beslendiklerinden sürekli yem
araştırması yaparlar. Etçil cichlidler gibi bir kerede yemi tutup
köşelerine çekilmezler. Bitkisel besin olarak spirulina, haşlanmış
bezelye ve biraz da kaliteli pul yem karıştırıp çok güzel bir mix yem
karmasını günde iki kez vererek doymalarını sağlıyordum. Ama piyasadaki
petshoplarda o kadar güzel yemler var, ki birkaç sene öncesine kadar
yoktu. Bitkisi bol olan yemlerden tamamen spirulina katkılı yemlere
kadar bol çeşitler bulunmaktadır. Bu balıkları son derece temiz ve
yüksek pH’lı 7,5-8 dereceli sularda tutmak için güçlü filtrelerle
donatılmış akvaryumlar gerekmektedir. Suyun % 10 kadarını 10 günde bir
değiştirmek te bu balıklar için olumlu sonuçlar verecektir. Filtrenizi
biyolojik olarak çalıştırmalısınız. Her su değişiminde akvaryumunuza
ekleyeceğiniz sudan hemen sonra bakteriyolojik enzim inhibitörlerini de
eklerseniz, ortamdaki yaralı bakteriler çoğalcak, böylece çok daha
sağlıklı bir biotop yaratmış olacaksınız. Ayrıca bu bakteriler
sayesinde balıklarınızın bağışıklık sistemleri de kuvvetlenecek, kolay
kolay hastalanmayacaklardır. Tabi ki oturmuş, olgun bir akvaryuma
balıklar için tehlike oluşturacak patojenlerin dahil olması dışardan
akvaryuma verdiğiniz bayat veya balıkların sindirim sistemine uygun
olmayan yemlerden gelecektir. Bu nedenle mutlaka balıklarınızın
türlerine göre olan yemlerden vermelisiniz. Tropheus türleri iç
hastalıklara -Malawi bloat- çok çabuk yakalanıp ölebilirler. Tedavileri
oldukça zor olduğundan her zaman hasta balıklar kurtulamayabilirler.
Uygun olmayan yemler en çok dropsiye neden olurlar. Hastalıklar ve
tedaviler ayrıca anlatılması gereken konular olduğundan başka bir
sayımızda, yeri geldiğinde bahsetmek istiyorum. Tropheuslarla ilgili
anlatacak o kadar çok şey var ki daha türlerin genel dağılımlarını ve
renk varyasyonlarını başka bir makalede ele alabileceğiz.
Anasayfa