AKHAL TEKE

AKHAL TEKE

AKHAL TEKE


TÜRÜN TARİHÇESİ : Güzel ,zarif ve çok yönlü Akhal – Teke atları ; At
ırkları içerisinde Sovyet ülkeleri dışında günümüze değin çok fazla
tanınmamaktaydı. Bu inanılmaz tür hızı rahat yürüyüşü akıllılığı,
eğitilebilirliği, dayanıklılığı ile günümüzde anavatanı ve Rusya
dışında da hak ettiği önemi kazanmıştır.

Yaşayan en eski at ırkı olan akhal – teke sıra dışı fiziksel gücünü ve
duyarlı kişiliğini orta asya ülkelerinin kendine özgü doğa
koşullarından almıştır. Akhal – teke kanı birçok modern at ırkının
gelişimini etkilemiştir. Ancak yinede yüzyıllar boyu kendine has
özelliklerini ( safkanlığını ) koruyabilmiştir.

Akhal – Teke orijini Rusya nın kuruluşundan 3000 yıl öncesine dayanır.
Akhal – Teke sanıldığının aksine Ilık kanlı değil Soğukkanlı kategoride
yer alır. Ataları: Massaget , Parthian , Nisean , Persian , Türkmen ve
son olarak da Akhal – teke dir.

Güney Türkmenistan da yapılan araştırmalar sonucu uzun boylu güzel bir
kemik yapısına sahip MÖ. 2400 yıllarına ait iskelet kalıntıları
bulunmuştur. Irkın ismi ise ancak 19. yılların sonlarına doğru
anlaşılmıştır. İki kelimeden oluşan ismin anlamı : AKHAL adı ; bugünkü
Türkmenistan da eski Pers imparatorluğunun da bir parçası olan Kopet
dağlarının eteklerinde bulunan bir vaha’ dan gelmektedir. Teke ise ;
Türkmen kabilelerinden sonra bölgeye egemen olan ve yüzyıllarca Türkmen
atı yetiştiren göçebe boy’unun adıdır.

Yörenin coğrafyası da bu ırkın sıra dışı özelliklerine katkıda
bulunmuştur. Orta Asya tarihi boyunca sürekli değişen egemenlikler, (
Ticaretler ve Savaşlar ) Akhal vadisine ulaşamamıştır. Teke kabilesi
hazar denizinin batısında yer alan dağların güneyinde ve Çölün kuzeyine
yerleşmişti. Bu doğal korumalı bölge burada yetiştirilen bu atların
genetik özelliklerinin korunmasını sağlamıştır. Bölgenin sert iklim
koşulları ( Kara kum çölü bölgenin % 90 nı teşkil etmektedir.) aşrı
sıcak , kuru soğuk ve kuraklık bu ırkın dayanıklılığını geliştirmiştir.
Atların iyi beslenmesi için taze otlar yılın sadece birkaç ayında
bulunmaktaydı. Evcilleştirilmiş Türkmen atları koyun yağı ile
karıştırılmış tahıl ile beslenerek hayatta kalmayı başardılar.

Türkmen kültürüne göre iyi bir at binicisinin ölümü ile yaşamı
arasındaki farkı ayırt edebilmeliydi. Akhal – teke sahibi için büyük
bir kişisel onur kaynağı ve ailesinin değişmez bir parçasıydı. Soğuk
havalarda üzerine battaniye örtülür ve elle beslenirdi. Boyun
aksesuarları ve takılarla süslenirdi. Akhal – tekeler de sahiplerine
yakın bağlanır ve kendisine nasıl davranıldığı konusunda duyarlıdır.

Akhal – teke’nin Rusya ile bağdaştırılması 500 yıl önce bu atların
Rusya ya getirilmesi ile başlamıştır. Ruslar bu ata ; uzun boylu,
değerli asya atı anlamına gelen ve Türkçe kökenli olan ARGAMAK adını
vermişlerdi. Rusya da en iyi damızlık atlar bu ırktan kullanılmıştır.
BOINOU aygırı günümüzde yetiştirilen akhal – teke lerin atasıdır. Rus
askerlerinin Akhal – teke atlarına ilgisi Türkmenlerin ata bağımlı
geleneksel yaşam biçimlerinden gelmiştir. Ruslar bu ırkı geliştirmek ve
irileştirmek için İngiliz safkanları ile çiftleştirmiş ancak bu girişim
başarısızlıkla neticelenmiştir. Eski Sovyetler birliğinde birçok at
ırkı da aynı sonucu paylaşmıştır. Savaşların baskısı , iç savaş , açlık
ve eşitsizlik akhal – teke’nin sayısını ve genetik yapısını
etkilemiştir. Komünist rejimin bireysel sahiplenmeye getirdiği yasaklar
sonucu at yetiştiriciliği de yasaklanmış bunun sonucu Akhal – teke’nin
Sovyetler birliğinde gelişimi ve önemi kaybolmuştur.


AKHAL – TEKE nin KARAKTERİSTİK ÖZELLİKLERİ :

Akhal – tekenin eşsiz bir görünümü vardır. Başka hiçbir at cinsinde
onun karakteristik ayırıcı özellikleri görülmemektedir. Kafası uzun ve
geniş bir alnı vardır. Manalı bakan iri badem gözleri , dar ve dik
kulakları uzun ve yüksek bir boynu vardır. Vücudu uzun ve eğimli , dar
bir göğsü uzun ve güçlü bacakları vardır. Kas yapısı mükemmeldir.
Birçok rengi vardır, yaygın olarak yağız ve dorudur. En belirgin
özelliği ışıkta parlayan ve değişen metalik altın rengidir. Üç alt türü
vardır. 1). Gelishikili , Peren ve kaplan orijini atlardır. Yukarıda
sayılan tüm özelliklere tamamen uyan türdür.

2). Karlavach ve El orijini atlar. Daha küçük yapılı fakat daha hızlı koşan bir türdür.

3). Arab ve Dor bayram orijini. Daha güçlü bir gövdesi vardır.
Dayanıklılığı ile bilinir. Günümüzde bu ırkın 17 farklı orijini vardır,
bunlardan 12 tanesi Boinov’a dayanır.

Akhal – Teke aygırının yüksekliği 157,6 cm. dir. 1993 de değişik
ülkelerde bulunan akhal – teke atları üzerinde bir çalışma yapılmıştır.
Bunların 88’i Türkmenistan , 51’i Rusya , 21’i Kazakistan dadır. Buna
göre cidago yüksekliği 159,2 cm ye uzadığı belirlenmiştir.