trakya makarası

“Trakya”, Türkiye’de ülkemizin Avrupa kıtası topraklarında kalan bölümü için kullanılan bir tanımlamadır. Bu bölgeye genel olarak Trakya bölgesi denilmektedir. Aslında Trakya tanımlaması eski Yunan’dan günümüze kadar gelen ve Balkanlardaki bir bölgeyi tanımlayan coğrafi bir terimdir. Bu tanımlamaya göre bugünkü Bulgaristan’ın güney kesimleri, Yunanistan’ın Tharaki yönetim bölgesi ve Türkiye’nin Avrupa’daki topraklarını içine alan bölgeye genel olarak Trakya denilmektedir.

Trakya güvercinleri, bu bölgede yoğun olarak yetiştirildikleri için adını bu bölgemizden almış olan güvercinlerdir. Bu güvercinlere ülkemizin genelinde “Trakya” adı verilirken, Trakya bölgemizde daha çok “Trakya Taklacısı”, “ Rumeli Taklacısı”, “Trakya Yerlisi” ya da “Yerli” adı ile bilinirler. Dünyada ise “Thrace Roller” adı ile tanınmaktadırlar.

KÖKENİ
Trakya ırkının kökeni hakkında fazla bir bilgiye sahip değiliz. Ülkemizde uzun yıllardır yetiştirildiği bilinen bir ırk olmakla birlikte daha çok bölgesel bir yapı göstermektedir. Trakya bölgemiz dışında fazla görüldüklerini söyleyemeyiz. Irkın köken olarak diğer makaracı ırklarla akraba olma olasılığı fazladır. Dünyada “Oriental Roller” olarak bilinen ve köken olarak ülkemizden kaynaklanan makaracı ırk ile, Bulgar ve Arnavutluk kökenli makaracı ırklarla akraba olduğu düşünülmektedir. Vücut yapıları ve büyüklük olarak bu ırklara benzer olması böyle bir sonuca varılmasına neden olmaktadır.

FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ
Vücut yapısı olarak orta büyüklükte kuşlardır. Gagaları orta büyüklükte olmalıdır. Gaganın kısa olması farklı melezlenmelerin yaşandığının göstergesidir. Bu tür kuşlar kıymetli değillerdir. Boyunları fazla uzun değildir. Ayaklar biraz kısa ve dirsekten aşağısı paçasızdır. Dirsek aşağısındaki her tüy paça olarak kabul edilir ve kuşun ciddi şekilde değer yitirmesine neden olur. Kuyruk telek sayıları 14 ile 18 arasında değişebilir. Kanatlar kuyruk üzerinde taşınır. Bu taşınma şekli kuşun karakteristik özelliğidir. Bazı diğer makaracı ırklarda görülen kuyruğun kanat altında taşınma biçimi bu kuşlarda olmamalıdır. Eğer kanatlar farklı şekillerde taşınıyorsa, bu güvercinlerin saf kan olmadıkları sonucuna varabiliriz. Gaga renkleri kuşun rengi ne olursa olsun beyaz olmalıdır. Ancak gaga ucunda kuşun kendi renginde küçük bir koyuluk bulunabilir. Sadece mavi renklerde mor gaga rengine rastlanabilmektedir. Trakya güvercinlerinin rengi ne olursa olsun göz renkleri açık renktir. Sadece beyaz renk olanlar bu durumun istisnası olarak siyah göz rengine sahiptirler. Trakya güvercinleri tepeli ya da tepesiz olarak görülmektedirler. Bütün renklerinin tepeli ve tepesiz olanları bulunmaktadır. Bu güvercinlerde tepe kulaktan kulağa tabir edilen tarzda geniştir. Tepe ensenin altından başlar ve enseyi tam olarak sarmalar. Tepenin her iki ucunda “tepe gülü” adı verilen tarzda şekillenmeler makbul kabul edilmektedir.

RENK ÇEŞİTLERİ
Trakya ırkında başlıca 5 çeşit renk görülmektedir. Bunlar beyaz, siyah, kırmızı, sarı ve mavidir. Yaygın olarak rastlanan renkleri beyaz ve kırmızıdır. Bu renklerin tümünün tepelisi ve tepesizleri de bulunmaktadır. Bu renklerin bölgedeki adlandırılışları şu şekildedir.

Beyaz : Bu güvercinlerin tüm vücutları beyazdır. İşaret taşımazlar. Beyazlarda güvercinin herhangi bir yerinde farklı renkte tüy bulunmamasına dikkat edilir. Gözleri siyah olur. Gaga beyazdır.

Kanarya ( sarı ) : Bu güvercinler sarı renklidirler. Tüm vücutları sarıdır. İşaret taşımazlar. Vücutlarının herhangi bir yerinde beyaz tüy bulunmamasına dikkat edilir. Gözler açık renklidir. Gaga beyazdır.

Pal ( Kırmızı ) : Bütün vücutları kırmızı ( koyu kızıl ) bir tondadır. İşaret taşımazlar. Vücutlarının herhangi bir yerinde beyaz tüy bulunmamasına dikkat edilir. Gözler açık renklidir. Gaga beyazdır.

Murakat ( Siyah ) : Bütün vücutları siyahtır. İşaret taşımazlar. Vücutlarının herhangi bir yerinde beyaz tüy bulunmamasına dikkat edilir. Gözler açık renklidir. Gaga beyazdır.

Zavrak ( Mavi ) : Bu güvercinler dumanlı mavi olarak adlandırabileceğimiz şekilde mavi-gri renkte olurlar. Bu kuşlarda işaret olarak adlandırdığımız kanat üzerinde iki sıra şerit bulunur. Bu renk çeşidinde mor renk gagaya da rastlanmaktadır. Daha az bulunan bir renk çeşididir. “Küllü” olarak da adlandırılmaktadır. Zavrakların bir de işaret olarak çakmaklıları vardır. Çakmaklı olanlarına “Tekir” adı verilir. Tekirler de kanatlar üzerinde iki sıra şerit yerine küçük siyah noktacıklardan oluşan pullu bir yapı vardır.

Trakya güvercinlerinde renkler kendi içinde eşleştirilmelidir. Yani kırmızı kırmızı ile, sarı sarı ile vb. Farklı renklerin birbiri ile eşleştirilmeleri sonucu çıkan yavrular yine ana ya da babanın renginde olmakla birlikte iyi yetiştiriciler tarafından tercih edilmezler. Ancak farklı renkler arasında yapılan eşleştirmelerde renklerden biri beyazsa, yavrular alacalı olmaktadır. Bu bakımdan özellikle beyazın beyaz ile eşleştirilmesine özen gösterilmeli, beyaz başka renklerle eşe atılmamalıdır.

UÇUŞ ŞEKİLLERİ
Trakya güvercinlerinin ürkek yapılı ve ele gelmeyen bir tarzları vardır. Makaracı ırklarımıza özgü uçuş özelliklerinin tümüne sahiptirler. Yazımın girişinde bu konuda genel bilgiler verdiğim için burada üzerinde fazla durmadan kısaca geçeceğim. Ancak öncelikle şunu belirtmek istiyorum. Her şeyden önce Trakya ırkı bir performans ırkıdır ve uçuş kuşudur. Performans ırklarında temel alınması gereken özellik uçuş özellikleri olmalıdır. Tabi ki renk vb özelliklere de dikkat edilmelidir, ama uçuştan taviz verilerek değil. Son yıllarda makaracı ırklarımızın tümünde karşılaştığımız kostümün ön plana çıkma ve uçuşun gerileme durumu ne yazık ki Trakya ırkımız için de geçerlidir. Balkanlar üzerinden ülkemize kuş girişi son yıllarda göçmenler aracılığı ile hızla artmıştır. Buradan getirilen kuşlar daha çok gösteri kuşlarıdır. Bu kuşlarla yapılan melezlemeler Trakya güvercinlerinin uçuş özelliklerini geriletmiştir.

Bütün bu yaşananlara karşın Trakya güvercinleri, uzun ve yüksek uçan kuşlardır. İyi bir Trakya kuşundan 3 – 5 saat arası uçması beklenir. Bu güvercinler nokta yükseklikte uçmaları ile tanınırlar. Biraz da bu nedenle yerden yönetilebilmeleri kolay değildir. Yerden verilecek pırıltılara fazla reaksiyon göstermezler. Grup olarak uçan kuşlardır. 10 – 30 kuştan oluşan gruplar uçuş için idealdir. Ancak havada daha küçük gruplar halinde ayrılarak ya da tamamen bağımsız uçmayı tercih ettikleri görülmektedir. Bu güvercinlerin en önemli uçuş özellikleri makara yapmalarıdır. Trakya güvercinlerinden sık sık makara yapması yerine daha kaliteli makara yapması beklenmektedir. Peş peşe makaraya girme şekli uçuşa ayrı bir renk kattığı için tercih nedenidir.

OSMANLI MAKARACISI VE İZMİR MAKARACISI

ADLANDIRMA VE TARİHÇE
Yazımın başında Osmanlı Makaracısı (Oriental Roller) ve İzmir Makaracısı ( Smyrna Roller ) adı ile dünya üzerinde tanılan ve köken olarak ülkemizden kaynaklanmakla birlikte, bugün ülkemizde bulunmayan iki ırktan bahsettim. Bu bölümde bu iki ırkı kısaca tanıtmak istiyorum. Ancak öncelikle adlandırma konusu üzerinde durmakta yarar var.

Bu iki ırkın tarihi oldukça eskilere ve Osmanlı devletinin kuruluş yıllarına kadar gitmektedir. 16. yüz yılda yaşamış olan Osmanlı gezgini Evliya Çelebi, Seyahatname adlı eserinde bu ırklar hakkında bilgiler vermektedir. Osmanlı Devleti döneminde bu ırların nasıl adlandırıldıkları hakkında bilgi sahibi değiliz. Şu anda dünya üzerinde bilinen adlandırma, bu güvercinlere çok sonraları Avrupa’da verilmiş olan adlardır.

Bu ırkın İngiltere’ye ilk gönderiliş tarihi 1870 li yıllarda, Osmanlı padişahı Sultan Abdülaziz döneminde olmuştur. Aynı yıllar bir çok güvercin ırkımızın da Avrupa ve Amerika’ya gönderildiği yıllardır. Gerek “Oriental Roller”, gerekse “Smyrna Roller” ırkları birbirine yakın ve akraba ırklardır. Hatta başlangıçta Avrupa’da bu ırklar tek bir ırk olarak değerlendiriliyorlar ve sadece “Oriental Roller” adı ile biliniyorlardı. “Oriental Roller” adını bu ırk için ilk kez 1876 yılında İngiltere’de Ludlow kullanmıştır. 1887 yılında gene İngiltere’de Lyell adlı yetiştirici ise bu güvercinlere “Turkish Roller” adını vermiştir. Daha sonraları ırk içindeki bir takım farklılıklar göze çarpmış ve Dietz adlı yetiştirici 1929 yılında, bu farklılıkları göz önüne alarak bu ırkı, “Smyrna Roller” ve “Kurdistan Roller” olarak ikiye ayırarak değerlendirmiştir. Bu ayrımın temelinde Türkiye üzerinden İngiltere’ye ve Amerika’ya gönderilen güvercinlerin, bugünkü İran ve Irak gibi ülkelerden gönderilenleri ile İzmir bölgesinden gönderilenleri arasında bazı farklılıkların bulunmasıdır. En başta İzmir’den giden makaracılar siyah, kırmızı ve sarı düz renklere sahiptiler. İran ve Irak’dan gidenler ise mavi-bronz ve kumlu renklere sahip olup şeritli kuşlardı. Bu güvercinlerin şeritleri kahverengimsi sarı bir tonda idi. Renksel farklılıkların yanı sıra bazı yapısal farklılıklar da bulunmaktaydı. Dietz’in adlandırdığı “Kurdistan Roller” tanımlaması, İran ve Irak’dan gönderilen güvercinleri kapsamaktadır. “Smyrna Roller” adlandırması ise İzmir’den giden kuşlar için kullanılmaktadır.

“Oriental Roller” ırkımızın Amerika’ya gönderilişi ise 1920 li yıllardan itibaren başlamıştır. Ancak belgelerle saptanan ilk gönderme 1927 yılında Bronx Hayvanat bahçesine yapılmıştır. 1930 lu yıllarda bu süreç hızlanmıştır. Bu güvercinlerin Avrupa ve Amerika’ya ilk gönderiliş tarihlerinden itibaren bu ülkeler tarafından çeşitli ıslah çalışmalarında bulunulmuştur. Yapılan bazı melezlemeler ile ırka yeni özellikler kazandırılmıştır. Zaman içinde yeni makaracı ırkların ortaya çıkması sağlanmıştır. Bugün dünya üzerinde bulunan makaracı ırkların bir çoğunun atası, “Oriental Roller” ve “Smyrna Roller” adı ile dünyada bilinen ırklarımızdır.