Konu: Canlı Kaya Nedir? Neden ve Nasıl Kürlenir? Çarş. Ara. 30, 2009 4:00 pm
Makale Sahibi: kayıp balık Kaynaklar: 1)Natural Reef Aquariums: Simplified Approaches to Creating Living Saltwater Microcosms - John H. Tullock 2)Water Chemistry for the Marine Aquarium - John H. Tullock 3)The Reef Aquarium: A Comprehensive Guide to the Identification and Care of Tropical Marine Invertebrates (Volume 1) 4)Dr. Ercan Atik
En basit anlatımıyla canlı kaya (LR) küçük yumuşakça ve algler gibi mikro ve makro yaşam formlarını içinde veya üzerinde barındıran bildiğiniz normal taş veya kayalardır..Haliyle canlı kayalar beslenmesi gereken maddelerdir.Bu beslenme ,üzerinde ya da içindeki canlıların çeşidi nedeniyle hem ışıkla hem de mineral ve iz elementlerle olur.Deniz akvaryumlarının olmazsa olmazıdır.Nedeni ekolojik dengenin sağlanmasında hiç bir teknolojik aletin doğal yaşamı tam olarak gerçekleştirememesidir.Azot döngüsünü tek başına sağlar hatta o kadar etkilidir ki bazı akvaristler canlı kayalar sayesinde protein skimmer dahi kulanmazlar..Bunun yanında tüm canlılarınız için gerekli mineral ve besini de barındırırlar.
Canlı Kayanın Kürlenmesi
Canlı kayalar,bulundukları ortamdan alındıkları gibi akvaryuma taşınamazlar.Kayalar taşınırken, gerek yüzeydeki canlıların zarar görmesi,gerekse kayanın kuruması veya sıcaklık değişiminin olması, birçok canlının ölmesine sebebiyet verir.Ayrıca toplandıkları ortamın su ve ışık şartları akvaryumda sağlanan şartlara tam uymayınca, birçok hassas canlının daha kaybedilmesi olasıdır.Ve açıkçası bu normaldir ve beklenmelidir.İşte bu kayıpları ve ölümleri takiben kayanın organik yapısında çürümeler başlar.Çürümeye sebep olan bakteriler nedeniyle de su kirlenir.Bu durumun akvaryumu etkilememesi için kayalar bu yoğun çürüme bitene kadar başka bir tankta bol oksijenli,akıntısı ve su sirkülasyonu yüksek bir şekilde sağlanan bir şekilde tutulmalı,tabiri caizse karantinaya alınmalıdır. Tüm bu ölümlerden sonra ve kürleme işlemine rağmen kayaların üzerinde çok renkli ve çeşitli bir yaşam görülebildiğine ve bu yaşam formları akvaryumun dengeleri üzerinde hayati önemde bir yer tuttuğuna göre resifler gerçekten de yaşam açısından yoğun yerlerdir denilebilir.
Canlı Kaya Kürlenmesi için neler gereklidir?
1) Mümkün olduğunca yeni çıkarılmış canlı kaya: Kayayı alacağınız kaynak çok önemlidir.Akıntının olduğu yerlerde,temiz sudan çıkarılmış olan kaya denizden çıkarıldıktan sonra hemen paketlenip, yol boyunca havalandırılan deniz suyunda tutulmalı. Bu yapılamıyorsa, kayaların üzerine sık sık deniz suyu dökülmeli ve ıslak tutulmalı. Paketlemesi de kayaları sıcaklık değişim şokundan koruyacak şekilde olmalı. Kısaca, en az canlı kaybı ile size ulaştırılmalı. Ne yazık ki canlı kayalar genelde sadece ıslak gazete ve plastik poşetle sarılır ve üzerindeki değerli canlılara dikkat edilmez.Oysa bir çok değerli ve önemli canlı yolda ölebilir. 2)Sentetik deniz tuzu:Kürleme işlemini yapacağınız tankı en azından 2-3 kez tuzlu su ile doldurmaya yetecek miktarda,mümkün olan en ucuz tuz olabilir.Zira hem bu geçici bir durum ve kayalar burada kısa bir süre duracak hem de kürleme esnasında sıkça su değişimi ve takviyesi yapılacak.İmkanınız kaliteli tuz kullanmaya elverişliyse kaliteli tuz kullanarak daha fazla canlıyı yaşatma şansınız da yükselecektir.Kayaların alındığı ortamdan bir miktar(örneğin tankın onda biri) su da ilk yerleşimde kürleme tankına konulursa sonuç daha müspet olacaktır. 3)Testler:Amonyak nitrat ve ph testleri mutlaka kullanılacaktır.Çünkü kayaların üzerindeki ölmüş calılar çürümeye başlayınca amonyak miktarı hızla yükselmeye başlayacaktır. Üst sınır aşılınca azar azar su değişimleri ile miktarı sabit tutmaya çalışacaksınız. Nitrat,diğer akvaryumlarda da olduğu gibi başlangıçtan itibaren 1-2 gün içinde yükselmeye başlayacaktır. Kayaların su hacmine oranı ne kadar düşük olursa, bu yükseliş ve düşüşler o kadar yumuşak olacak ve canlılar daha az zarar görecektir. Yoğun ve uzun süreli çürüme sonucunda biriken asidik metabolik artıklar suyun pH'ını düşürecektir. 7,5-8sınırını aşmaması için karbonat eklemek, su değişimi yapmak veya kimyasal yöntemler kullanmak etkili olacaktır. 4) Protein Skimmer: Kürleme işleminin en can alıcı ekipmanlarındandır.Güçlü ve etkili bir PS gerekecektir. Bir çok kürleme havuzunda birden fazla PS kullanılır. 5)Su ve akıntı pompaları: Kayaların her tarafına güçlü akıntı sağlamak gerekmektedir.Akıntının temas etmediği bir yer kalmamalıdır.Bu çürüyen ve kopan her türlü partikülün akıntıya kapılıp PS tarafından toplanmasını ve uzaklaştırılmasını sağlar. 6) Fırça: Kayanın yüzeyini ölmüş veya ölecek canlılardan ve de yosunlardan temizlemek için gereklidir.
Bunlar dışında su sıcaklığını ayarlayabilmek için ısıtıcı ve kürleme işlemi sırasında ışığa ihtiyaç duyabilecek canlıların kaybedilmemesi için minimum miktarda ve kısa zamanlar için ışık kaynağı da gerekebilir.Ancak kürleme işlemi doğrudan güneş ışığı ya da kuvvetli ışık kaynağı olmayan loş ortamlarda yapılmalıdır.Genel yaklaşım kürlemenin karanlıkta yapılmasıdır.
Kayanın üzerindeki canlı popülasyonu konusunda karar verilmelidir. Kayaların üzerinde özellikle istediğiniz makro yosunlar varsa, süngerler gibi işlemi atlatabilmesi zor canlıları tamamen temizleyin. Eğer makro yosunlar sizin için önemli değilse öncelikle yosunları koparın.Kayaların üzerinde sıkça rastlanan makro yosun Halimeda'dır ve koparması kolaydır. Çoğu makro yosun, ne kadar kökten koparırsanız da kalan ufak artıklardan tekrar filizlenip, gelişir. Tuzlu suyu ayrı bir yerde 1-2 gün önceden hazırlamalısınız. Kaya temizliği sırasında da tuzlu su kullanacağınız için, hazırlayacağınız tuzlu su miktarını önceden hesaplamanız, ve miktarının da her zaman gerekenden biraz fazla olması gerekir.Tankı 1/3 kadar doldurup, kayaları yerleştirmeye başlayın. Üzerlerindeki canlıların kayalar arasında veya cama temas ettikleri yerde sıkışıp, parçalanmamasına dikkat edin. Bu işlem sırasında odayı yeterince aydınlatın ve çok dikkatli olun. Kayaları yerleştirmeden önce yakından inceleyin. Hem tanka yerleştirmede hemde temizleme sırasında ellerinize de dikkat edin. Kayanın neresinden tuttuğunuzu görün. Resif yaşamı dikenler, zehirler ve başka gizli silahlarla doludur. Ayrıca yine farkında olmadan birçok canlıyı ezebilirsiniz.
Kayaları yerleştirirken arada suyu doldurmaya devam edin. İşlem bittiğinde pompaları, kaya dizilimine göre planladığınız yerlere yerleştirip, çalıştırın. PS ve ısıtıcıyı da en verimli çalışacakları uygun yerlere takıp, çalıştırın. Sıcaklık, mevsimine göre(kış-yaz) 23-26 derece arası olsun. Birkaç kez akıntıyı kontrol edip, pompaların yönünü doğru bir akıntı oluşturmak için ayarlamanız gerekecek. PS toplama kabını sık sık boşaltın.
Günde 1-2 kez amonyak(NH3) testi yapın. NH3 miktarı 1 ppm(ppm=mg/L)'e ulaşınca bunu biraz düşürmek için küçük bir su değişimi yapın. Uzun süre 1 ppm üstünde seyretmesi çoğu canlının ölmesi demektir. Birkaç gün içinde amonyak 0 ppm değerine yaklaşacak, Nitrit(NO2) de azalmaya başlayacak, Nitrat(NO3) ise giderek artacaktır. Nitrat çok fazla üretilip, birikeceğinden, ideal düzeyde tutulması zor ama, uzun süre 30 ppm üzerinde kalmamalı. Nitrit miktarı Amonyak ile beraber yükselip, onunla birlikte düşer.Amonyak miktarının 0 ppm olarak okunduğu ikinci gün, kayalar akvaryuma koymak için hazır demektir. Kayaların üzerinde az da olsa yaşam görüyorsanız, işlem başarılı geçmiştir.
Bu işlem sırasında ortama hoş olmayan kokular yayılacaktır.
Canlı Kayayı kürlemeyip satın almayı seçerseniz:
1.) Canlı kayaları almadan önce yapılması gereken en basit tespit, suyun dışına çıkartıp koklamak olur , kaya deniz kenarından ya da lodos havalardan bildiğimiz şekilde temiz yosun ya da iyot kokmalıdır, ve bu koku kesinlikle hoşa giden bir koku olmalı, kötü olarak hissedilmemelidir. 2.) Alınacak canlı kayaların bulunduğu akvaryumlarda balıklar varsa ve sağlıklı gözüküyorlarsa , o kayalar fazla riskli olamaz, çünkü hiç bir profosyonel, sorun çıkartacak kayaları balık olan akvaryumlarına koymaz, ama bu yol da çok garantili bir yol değildir.Zira canlı sirkülasyonu yüksek bir akvaryum olabilir. 3.)Canlı kayaları alacağınız tankın suyundan bir örnek isteyip mutlaka test yapın ya da yaptırın.Bu testte bakılacak şey nitrattan ziyade amonyak olmalı.Test değerlerinde amonyak mutlaka sıfır olmalıdır. 4.)Kayaları satın aldıktan sonra, tuzlu akvaryum suyu ile yıkayıp çalkalayın ve temiz bir kapta temiz bir akvaryum suyu içinde 24 saat bekletin. Suyu önce kaya koymadan test edin,kayaları koyduktan 24 saat sonra suyu tekrar test edip , test sonuçlarındaki farklılığı kontrol edin, eğer bir fark yoksa işte bu son ve en garantili yöntem olacaktır.
Anasayfa