Bir hayvancılık işletmesinde, hayvanların barındırıldıkları alanlara
barınak adı verilir. Sığır barınakları ahır olarak isimlendirilir.
İşletmeler
büyüdükçe ve üretim entansifleştikçe barınak sistemi artar. Bu nedenle
bir işletmede uygulanacak sisteme karar vermede sadece hayvanların
çevre istekleri yeterli olmaz. Bunun yanında hem kuruluş, hem de
işletme aşamasındaki maliyetleri dikkate almak gerekir.
İster
yeni yapılsın isterse mevcut bir yapının yeniden düzenlenmesiyle elde
edilecek olsun sığır barınaklarında (ahırlarda) aranacak genel
özellikler şunlardır.
Barınaklar:
1) Hayvanları ve çalışanları kötü hava koşullarından korumalı,
2) Hayvanların yaralanmalarına yol açmamalı, aksine hareketlerini kolaylaştırmalı,
3) Hayvanlar yem ve su gereksinimlerini karşılayabilmeli
4) Sığırların yönetilmelerinde kolaylıklar sağlanmalı
5) Çeşitli yaş gruplarından hayvanların ihtiyaçlarına cevap verebilmeli.
6) Sağımın düzgün, temiz ve kolay yapılabilmesine imkan vermeli
7) Yem depolama ve gübre biriktirme imkanlarına sahip olmalı
İşgücü gereksinimini en aza indirmeli,
9) Yörede bol ve ucuz bulunan malzemeleri kullanarak ve düşük maliyetle inşa edilebilmelidir.
Bir
süt sığırcılığı işletmesinin ihtiyaç duyduğu binalar ve bunların
büyüklüklerini belirleme yanında önemli bir iş de bunların uygun
yerleşimidir. Binalar yerleştirilirken genel yerleşim planı ve iş akışı
ile binaların çevreye uyumu da göz önünde tutulmalıdır. Örneğin
işletmenin zamanla büyütebileceği dikkate alınarak gelişim alanı başta
düşünülmelidir. Ayrıca ahır dikkate alınarak gelişim alanı baştan
düşünülmelidir. Ayrıca ahır ile gübrelik, yemlik ve sağım yeri gibi
diğer bütünleyici ünitelerin konumları iş gücünü verimli kullanacak
şekilde belirlenmelidir. İşletme yapılarının tümü ile genel yerleşim
alanı arasında bunların birbirlerine zarar vermeleri veya gelişmelerini
önlemelerine yol açacak bir etkileşime izin verilmemelidir.
a)
Sığır barınaklarında yer seçimi:Yetiştirici büyükbaş hayvan
yetiştiriciliği için barınak yapaksa ilk bilmesi gereken konu ahırın
nereye yapılacağıdır. Tesislerin kurulacağı arazinin hafif eğimli ve
toprağın geçirgen olması oldukça önemlidir. İmkan var ise eğim cephesi
güneye bakmalıdır. İşletme artıklarının yerleşim bölgelerinin yakınında
olmamasına ve bölge hakim rüzgarlarının yönü dikkate alınarak
tesislerdeki kokunun insanları rahatsıs etmemesine özen
gösterilmelidir.
b)
Barınaklarda Temel: Sağlam toprağın üzerine taş veya diğer inşaat
malzemeleri ile barınağın temeli atılır. Temel derinliği sıcak yerlerde
30 cm, soğuk yerlerde 60 cm olmalıdır. Temel rutubete karşı tecrit
maddesi ile korunursa çok iyi olur.
c)
Barınaklarda Zemin: En iyi zemin tuğla ile yapılır. Bu amaç için
hazırlanmış tuğlalarla çok sağlam bir zemin yapılır. Taş veya beton
zemin oldukça iyidir.Taş zeminler soğuk tutar temizliği zor olur. Beton
kullanılırsa önce taş döşemeli, arlarını çakıl ile doldurulup, üzerine
kömür cürufu döküp iyice dövdükten sonra yüksek dozajlı betonu
dökmelidir. Beton zeminde hayvanlar kayıp düşmesin diye üzerine oluklar
açmayı unutmayalım. Ahırın uzunlamasına yani idrar kanalının gübre
çukuruna doğru eğimi %1 olmalıdır. Durakların gübrelik ve idrar
kanalına doğru eğimi %1-2 arasında olmalıdır.
d)
Barınak duvarları: Duvar yapımı için tuğla, briket, betonarme, kerpiç
gibi inşaat malzemeleri uygundur. Duvarların iç ve istenirse dış yüzü
sıvanmalıdır. Tesis kurulacak yer 1. ve 2. Derece deprem bölgesinde ise
inşaatın sağlamlığı için ne yapılması gerektiği uzmanlardan
öğrenilmelidir.
e)
Ahırın Yüksekliği-Çatı-Tavan: Ahırların tabandan saçaklara kadar
yüksekliği tesisin bulunduğu bölgenin iklimi ve ahırdaki hayvan
miktarına göre değişmekle birlikte 3-3,5 metre arasında olmalıdır. Çatı
için sıcağını dışarıya dışın soğuğunu içe geçirmemelidir. Yağmur suları
içeriye akmamalıdır. Doğal havalandırmamayı sağlamak için 22-25 cm lik
bir çatı eğimi olmalıdır. Ahırın tavan veya çatısının naylon, ziftli
bez gibi gaz geçirmeyen maddelerden kaplanması kiremit altına bu
maddelerden döşenmesi havalandırma açısından çok sakıncalıdır.
f)
Ahırın Kapı, Pencere Ve Bacaları İle İlgili Bilgiler: Kapılar ahşap ve
metal olabilirler. Şayet kapılar büyük ise metal olması daha iyi olur.
Ahırın büyüklüğüne uygun olması gerekmektedir. Kapıların kenarları
keskin köşeli olmamalıdır.
Pencereler
hayvanlar için gerekli olan ışık ve havayı sağlamaktadırlar. Ahırda
pencere hesaplaması ahırın büyüklüğüne göre hesaplanmaktadır. Ahırdaki
pencere alanı ahırın taban alanının yirmide birinden az olmamalıdır.
Örnek verecek olursak 200 m²’lik bir ahırımız varsa ihtiyaç duyulan
pencere alanı 10 m² hesaplanmalıdır. Pencereler vasistaslı olmalıdır.
Yani çerçeve alttan menteşe ile kasaya bağlı, üstten içeriye doğru
açılacak şekilde olmalıdır. Pencereler ahşap ve metalden alabileceği
gibi plastikten de olabilir Pencereler hayvanların omuz yüksekliğinden
en az 40-50 cm yüksekliğinde olmalıdır. Yani içeriye giren hava
hayvanlar üzerinde cereyan oluşturmamalı ve dışarıya doğru olan hava
akımını engellememelidir.
Ahırda
biriken kirli hava havalandırma bacalarından dışarıya çıkar. Baca
olmassa ahır havalanamaz. İnşaat esnasında havalandırma bacaları
konulmamışsa yaklaşık 5 m de bir ve mahya açıklığının sağ ve solunda
olacak şekilde çatının en yüksek yerine boyutları 25 x 25 cm az
olmayacak şekilde bacalar yapılmalıdır. Bacaların üzerine yağan yağmur
ve kar sularının akmaması için uygun malzemeden şapka yapılmalıdır.
Birden fazla bacanın gerektiği hallerde baca kesit ve yüksekliklerinin
aynı olması gereklidir. Baca etkili yüksekliğinin yeterli bir
havalandırma için en az 4 metre olması gereklidir. 100m² bina taban
alanı için en az bir adet baca hesaplanmalıdır. Bacanın iyi
çalışabilmesi için izole malzemelerle kaplanması, çatı mahyasından
itibaren baca yüksekliğinin en az 60 cm olması ve baca ucunun 15-2 cm
kadar tavandan içeri girmesi gereklidir.
g) Gübre Çukuru
Gübre
çukurunun boyutları hesaplanırken 500 kg canlı ağırlığında bir hayvan
ortalama yılda (500 x 0,08 x 365) 14,6 ton civarında gübre ürettiği ve
gübre çukurunun yılda kaç kez boşaltılabileceği gibi unsurlar göz
önünde bulundurulmalıdır.
Anasayfa