GENEL KURAL
iki kanaryayı tanıştırdıktan ve hazırladıktan sonra, çiftleşmeye
bıraktığınız zaman bunların hemen anlaşmaları nadirdir. Bunlar arasında
daima bir çekişme, bir kavga görülürse de en çok 'bîr veya iki gün devam
eder. Geçimsizlik daha uzun sure devam ederse bu, dişinin iyi
hazırlanmamış olduğunu gösterir. Erkek ve dişiyi ayırdıktan sonra,
uzlaşmalarında basarili bir sonuç almamak çok azdır. Bazen de az çok
kızgın ve hırcın olan erkek ve dişî sonunda örnek olacak bir çift haline
gelebilir.
ERKEĞI DIŞININ YANINA ATMAYA HAZIRLIK
Dişinin bulunduğu kafes, erkeğin bulunduğu kafesin yanana kuşlar
birbirini görecek şekilde yerleştirilir. Bir kaç gün sonra erkek
kanaryanın dîşiye aşk ilan etliği ve kafesin telleri arasından müstakbel
esini beslemeğe başladığı görülür. Kanaryalar sayet birbirlerinden
hoşlanırlarsa, dişinin kırıttığı ve cilveli tavırlar takınarak erkeği
davet etmeğe başladığı görülür. Erkek ve dişi kanaryalar aksam karanlığı
başladığı zaman bir araya getirilir. Genel olarak kusun ilk
yumurtlamada birinci yumurtanın yumurtlanmasinadan beş gün evvel dişiyi
eşe kabul edilir. Bunun hakikate uyup uymadığı ispat edilememiştir.
Dişi, yuva içinde dönmeğe başlayınca ve yuvayı terk ederek çiftleşmek
üzere tünek üzerine çıkınca erkeğin içeriye bırakılması gerekir. Bu
takdirde erkek kus hemen öter ve bîr taraftan da dişinin üstüne uçar.
Şayet dişi tam manisîyle kızınsa hemen boyun eğer ve çiftleşme meydana
gelir. Bu turlu hareket ederek erkeğin vaktinden evvel içeriye bırakıl
maması gerekir ve bu suretle de şiddetli karsı koymanın önüne geçilmiş
olur. Eğer dişide çiftleşme arzusu henüz tam manisiyle uyanmamışsa bu
mücadele kafes içinde saatlerce suren bir kaçma - kovalama halini alır.
Bu ise kuşları yorar ve dikkatlerini dağıtır, ilk günlerde bu is olmazsa
hayvanları yormamak lazımdır. Erkek kus dışarıya alınır. Dişî kus ele
alınarak karin kısmındaki tüyler üflenerek birbirinden ayrılır. Eğer
karin şişkinse (Bu şişkinlik hastalıktan olmayıp kızgınlığın işaretidir)
ve göğüste küçük tüyler yoksa çiftleşme zamanı gelmiş demektir. Ertesi
gün tekrar denenmelidir. Bu defa basarili olunacaktır. Eğer erkek kus
dîşinîn üstüne uçtuktan sonra onun yanına konar ve dişi ile birlikte
boyunlarını arkaya büküp kanatlarını hafif oynatarak bir kac saniyelik
yavaş ve tahrik edici sesler çıkarırsa çiftleşme basarili olmuş
sayılabilir. Sonra erkeği dışarıya çıkarmalı ve lüzumsuz yere
yormamalıdır. Ertesi gün yine tekrarlanır ve bu hal uc veya dördüncü
yumurtanın yumurtlanmasina kadar devam eder. Erkek kusun ikinci
konulusunda, düşünülenin tersîne, dişi, yanına yaklaştırmazsa o zaman
erkeğin alaca karanlıkta kafese konması ve bütün gece dişinin yanında
bırakılması gerektir. Dişi, alaca karan lika mutlaka boyun eğecektir.
Birinci yumurta yapıldıktan sonra, yumurta, dikkatle di- sarıya alınır.
En iyisi cay kasığı ile dışarıya almak ve güvenilir bir yere, mesela
pamuk üzerine koymaktır. Dişi ertesi gün ikinci yumurtayı yumurtlar. Bu
da dışarıya alınır, uçuncu gün de ayni is yapılır. Dördüncü veya besinci
gün yumurtaların hepsi birden kusun al tına konur ki yavruların tümü
ayni günde çıksınlar ve ezilmesinler. Dişi 3-8 yumurta yumurtlar. Fakat
çoğunlukla 4 olur. En son yumurta koyu renginden anlaşılır. Genelde bu,
biraz küçüktür de. Dişinin ikinci veya uçuncu yumurtadan sonra bîr gün
ara verdiği gö rulebilir. Bu, tabiî bir olaydır. Yumurtalar o kadar
çabuk meydana gelmeyebilir. Fazla yumurtlayanlarınki az yumurtlayanların
altına dağıtılır bu suretle kuluçka devresinde ve yumurtadan çıktıktan
sonra kayıp olmaz. iyi nitelikli bir dişi yuvadan çok az zaman ayrılır,
hatta yemecini bile, normal zamanlardakine nazaran, pek az yer ve suyunu
içip dışkısını yaparak tekrar yuvaya döner ve yatar.Bu devre içinde
kafesteki yeşilliğe bile fazla rağbet etmediği görülür.
ZOR CIFTLESME
Bütün kanarya türlerinde gerek erkek gerekse dişilerde çiftleşmeye
kabiliyetsiz isyankar yavru vermeye elverişli olmayan dişisini döven
yuvadan kovan ve durmadan kakalayarak hırpalayan veya tersine dişi
tarafından hücuma uğrayan ve kan içinde bırakan erkekler vardır.Badende
dişi cif tanenin bir kösesine büzülerek erkeği ret eder. Böyle çiftler
bütün gün kavga ederler.Bu durum 3-4 gün devam ederse yetiştiricinin o
cifti ayırıma sı gerekir bunun için duruma göre ya erkek veya dişi
değiştirilir ve aralarında tam bir anlaşma oluncaya kadar yeniden
çiftleşmeye bırakılır veya bu gibi kanaryalar yetiştiricilikten tamamen
kaldırılır.Fakat böyle kanaryalar arasında pek muhteşem olanlarda vardır
ve yetiştirici her ne şekilde olursa olsun bunlardan mutlak suretle
yavru almak ve çoğaltma için bir kus elde etmek arzusunda
bulunabilirler.
YUMURTAYA YATIM ve YUMURTANIN CIKISI
Son yumurtanın yapılmasın sonra bütün yumurtalar konmak suretiyle kus,
yumurtalara yatırılır.Yumurtanın üstüne kanaryayı yatırma, en iyi sabah
saatlerinde olmalıdır.Kuluçkanın ilk günlerinde dişiye yumurta maması ve
katışık yem verilmelidir. Fakat uç veya dördüncü günden itibaren yalnız
şalgam tohumu verilir. Yem yedikten sonra tekrar yuvaya gîden dişinin
ayakları ile yumurtalarla meşgul olduğunu görürsek merak etmeye lüzum
yoktur. Yumurtalar ne kadar fazla döndürülürse yavrular o kadar
kolaylık- la yumurtadan çıkarlar. Bu arada kusun ayaklarına pislik
parcalannin yapışık olmaması lazımdır. Daha önce de işaret edildiği gibi
bunlar yumurtaları zedeler, ilik suda yumuşatılarak temizlenir. 5-6 gün
sonra yumurtalardan yavru çıkıp cikmiyacagi anlaşılabilir; Yumurtalar
yuvadan kahve kasığı ile teker teker alınır, dikkatle bas ve işaret
parmakları ile, çok nazik şekilde, uçlarından tutulur ve ışığa karsı
bakılır. Yavru çıkacakların içi koyu olduğu halde cikmiyacak olanlar
berrak renktedirler. Tecrübeli yetiştirici yumurtaları kaldırıp bakmadan
da anlayabilir. Bu ise yeni başlayanların ise yumurtalara hiç
dokunmaması ve neticeyi beklemesi daha doğrudur. Eğer bütün yumurtalar
berrak ise( yani cılksa) dişiyi lüzumsuz yere yormamak için yuvayı
olduğu gibi kaldırınız ve onun yerine kafese banyoluğu koyunuz. Normal
olarak yavrular 13 - 14 günde çıkarlar. Fakat bir veya iki gün daha
uzayabilir. Bu da dişi ısısının eksik olmasından ileri gelir. O halde
yumurtaları, vakti beklemeden açmak veya yavruların çıkmasına yardim
etmek doğru değildir. Bu esnada çok kere zarar verilir. Bekleme suresi
on yedinci güne kadardır. Eğer yine yavrular çıkmazsa yuvayı
kaldırabilirsiniz. Yavrular yumurtadan çıkmış ise ananın aldığı besini
yavrularının ağızlarına iyice boşaltıp boşaltmadığına dikkat ediniz.
Hafif bîr aksama varsa isin normale dönmesi için suyuna 24 saat içinde
bir miktar seker ilave ediniz. Yavruların yumurtadan çıkmadıkları
görülünce, sebebinin meydana çıkarılması için kırıp incelemek gerek.
Böyle yumurtaların cılk olup olmadığı veya yavru olmuş ise olu olup
olmadığı anlaşılır ve bütün çalışmaların boşa gitmesi sebebi ortaya
çıkarılarak gerekli tedbir alınır. Yavruların çıkmasından bir veya iki
gün evvel kafese yeni bir yuva konması tavsiyeye değer. Bu değişikliğin
sebebi bittir. En doğrusu yedek yuvayı hazır bulundurmaktır. Bu yuva
eskisine benzer ve aksam değiştirilir. çünkü kuşlar alaca karanlıkta
değişikliği fark etmezler. Avrupa da yetiştiriciler, bazı hallerde, yeni
çıkan yavruları annelerine yardımcı olarak yemlerler (beslerler), ilk
gün böyle bir yardıma lüzum yoktur. Ana kus onları kursağındaki Göz su
(maya) ile besler yetiştiricinin beslenmeye yardımcı olusu ikinci veya
uçuncu gün baslar. Yavrular yumurtadan çıktıklarında gözleri kapalıdır.
Altı gün sonra açılır ve etrafı görme başlarlar Yavrulara yumurta maması
ayni olcu île verilmelidir. Anaları için şalgam tohumu ve katışık yem
daima hazır olarak çiftehanede bulundurulmalıdır. Yavrular, kafese hafif
bir dokunma île hemen gagalarını açarak yem beklediklerini ilan
ederler, iste yetiştirici yemlemeyi bu devrede yapar. 7-8 gün kadar
sonra yavrular en can alici sureyi atlatmış bulunurlar. Bu ana kadar
bazı kayıpların meydana geleceğine mu- hakkak gözüyle bakılır. Bu
bakımdan her sabah yuvayı bir kere gözden geçirerek olmuş olanları bir
kahve kasığı ile dışarıya çıkarmak gerekir. Şanssızlık olur da
yumurtaların sadece birinden yavru çıkacak olursa iki adet yumurta
olduğu gibi bırakılır. Yani yuva daha iyi doldurulur ve yavru gereğinden
fazla büyük yuvada ezilme tehlikesine karsı korunmuş ve sakatlanma
ihtimali kalmamış olur. Bu bos yumurtalar yavruların çıkmasından on gün
sonra kaldırılır. Yavrulara, bir hafta geçtikten sonra yumurta maması
verilirken korkmamalıdır. On sekiz gün sonra tamamen tüylenmiş olurlar
ve 21. gün normal olarak yuvayı terk ederler. Dişi genellikle, ikinci
kuluçka îçin yuva hazırlamaya baslar. Bunun için de evvela yuvanın
esaslı olarak temizlenmesi gerekir. Yapılacak en iyi is eski yuvayı
kaldırıp bitsiz ve temiz bir yuva koymaktır. Yavrular yem kabinin yanına
gelip yem almak isteseler dahi kendilerine yemin verilmesine devam
edilmelidir. Yavrular annelerini terk etmek için en aşağı 28 günlük
olmalıdırlar. 30 veya 31 gün annelerinin yanında kalmaları daha iyi
olur. Vaktinden evvel anadan ayrılan yavrular büyük tehlikelere
bırakılmış olurlar.
ERKEGI KAFESTEN ALMA
Bütün yetiştiriciler, ötücü kanaryaların çiftleşmesinde erkeği daima
dişinin yanından alırlar.
Erkek daha azgın ve hasarı olduğu için yumurtaya yatan dişiyi rahatsız
edebilir.Bundan başka dişi ile
birlikte bulunursa fazla yorulur ve dişiden ayrıldığı zaman ötüşünün
güzelliğini fark edebilirsiniz.
ERKEĞİ BIRAKMA kanaryalar için yetiştirme mevsiminde genel olarak erkek
yardımcı olur : çok kere dişi kus yuvadan kalkıp su içmek ve dışkılamak
için ayrıldığında baba kus, hemen yuvaya uçup yumurtaların üstüne yatar
ve bu suretle soğumalarını önler. Bazı kere de yuvaya girmeyen erkeği,
dişi, zorlar ve yatmaya mecbur eder. Yine babanın iyi niteliklerinden
biri de dişisi yuvada yatarken anneyi ve daha sonraları yavruları
beslemesidir. Bu suretle annenin zayıflaması ve sık sık yuvayı terk
etmesi önlenmiş olur ve bu suretle iyi beslen- mis olan yavrular da 15
gün içinde yuvadan uçarlar. O zaman dişi ikinci kuluçka için yeniden
yuvasını yapmaya baslar, erkek de kanarya ailesini beslemeye devam eder.
Bununla beraber oyle haller olur ki, yetiştirici genç kuştan ana ve
babalarından ayırmaya mecbur kalabilir. Bunun da sebebi ya analarının
yeni bir yuva yapmak için yavrularının tüylerini yolması veya yavruların
babaları tarafından dövülmesidir. Bu takdirde çiftehaneyî bir bölme ile
ikiye ayırmak gerekir. Elde bölmelisi yoksa iki kafes yan yana
konabilir. Fakat öyle bir şekilde yerleştirmek gerekir ki baba, kafes
telleri arasından yavruları besleyebilsin. Bu sırada yetiştiricinin
vazifesi (Sut -Baba) diyebileceğimiz, besleyici baba kanaryaya yardim
etmek ve kendisi tarafından tecrübe edilmiş bir yemleme rejimi ile
yavruları mümkün olduğu kadar yedirip büyütmektir. Anne kusun
sıkıntısından yavruları kurtarmak için de kafese yeniden bir yuva ve
yuva malzemesi koymak ve hayvani besinle birlikte madensel elemanları
eksik etmemektir.
DISININ HAZIRLANMASINDA EKSIKLIK
Dişi kanarya, sekiz gün içinde, erkeğin davetlerine iltifat göstermezse
dişinin bu is için henüz hazırlanmamış olduğunu gösterir. Bu takdirde
bunları çiftleştirmekten vaz geçerek daha on beş gün beklemek gerekir.
Bu müddet içerisinde dişiyi bol bol beslemeli ve bu dişinin yerine başka
bir dişi koymalıdır, ilk kanaryayı da erkeğe, daha ileri bir zamanda
yani iyi hazırlandıktan sonra atmakta fayda vardır Birbirlerini
tanımayan kuşlarınızı hiçbir zaman çiftleştirmeyiniz. ilkbaharda kuşlar
kısa bir müddet içinde ve en fazla bir kaç günde birbirlerini davet
ederler. Bunun aksi yapılırsa hayal kırıklığına uğranılır. Aralarında
yetiştiriciler de olduğu halde öyle örnekler gösterilebilir ki, gayeye
çabuk varmak maksadiy- le iki kuşu tanıştırmadan kuluçka kafesine
koymuşlar, fakat bunlar birbirlerine yaklaşamamışlardır ve yetiştiricide
bunları ayırmak ve yeniden ise başlamak zorunda kalmıştır. Tecrübe
görmüş bir çok yetiştiriciler dişileri çiftleştirmeğe hazırladıktan
sonra, erkeği kuluçka kafesine bırakırlar ve erkeğe, dişiyi dölleyecek
zamanı verdikten sonra dişinin bulunduğu kafesten alırlar. Kendi basına
kalan dişi yuvasını yapar, yumurtlar, kuluçkaya yatar ve çıkacak
yavruları kendi basına besler ve büyütür.
KULUCKA BASLANGICI
Yetiştirmede basari sağlamak için tabiata dikkat etmek lazımdır, Yani
dişîler, dışarıda çalılar yeşerdiği zaman ese atılmalıdır. Anadolusuzun
değişik iklim Özellikleri dikkat nazara alınarak martta ve güney
illerinde bulunanlar daha Önce kuluçkaya yatırabilirler. Bizde iklim
yönünden en verimli çiftleşmeler 15 marttan 20 hazirana kadar yapılır.
Bu zaman geçtikten sonra dişi kanarya kuluçkaya yatmak istese bile ona
engel olunmalıdır. çünkü tüy değiştirme sebebiyle artık, çok geç
kalınmış demektir. Bütün bir yuvanın yavruları kaybolmak tehlikesine
uğrar. Yerel iklimi daima on planda tutmak gerekir. Yerleri müsait
olanlar uygun ayları beklemeden mevsimin soğuk devresinde de kuluçkaya
yatırabilirler. Fakat bu doğru değildir, Tabiata paralel olarak
gidilirse basarisizlik ve kotu sonuç pek olmaz. Belirtilen aylarda
kuluçkaya yatırılan kuşların bulundukları yerlerin sıcaklığı 10-15
dereceden aşağıya düşmemeli ve termometre kafese asilmahdir. Olumlu ve
olumsuz şartların bizzat tecrübe edilmesi gerekir.Kuşlar sıcağa yavaş
yavaş alıştırılırlar. Aksi halde sağlıkları bozulur. Almanlara göre,
dişiler 2-3 gün yuvalarda oturduktan sonra kuluçka için gerekli besinler
verilmece başlanır. Katışık yem ve şalgam tohumu şimdiye kadar olduğu
gibi verilir. Ancak kenevir verilmemesi uygun olur. çünkü bu yem, cinsel
bakımdan lüzumundan. fazla uyarıcıdır ve üstelik arlık bundan böyle her
gün verilmesi gereken yumurta yemi ile birlikle sindirimi de
güçleştirir. Şimdide yumurta yemi denince ne anlamamız gerektiğini
inceli- yelim : Yumurta yemi, kurt ve böcek gibi kusun tabiatta bulduğu
hayvani besinlerin yerini tutar Bu sebepten tavuk yumurtası (En iyisi
serbestçe gezip dolasan ve yemlenen tavuklardan alınan yumurtalardır)
ocakta kaynamaya başladıktan sonra 10-12 dakika bekletilerek iyice sert
oluncaya kadar pişirilir. Soğuduktan sonra, kus Sayısına göre, bir
miktar bisküvi veya galeta alınarak ezilir. Bunun üzerine bir kus için,
yarim leblebi kadar ince zari çıkarılmış taze yumurta beyazı ve ayni
miktar sarisi atılır ve iyice karıştırılarak gevsek bir hale getirilir.
Sindirimin iyi ola- bilmesi için buna bir parça haşhaş tohumu da ilave
edilir ve bıçağın sırtı ile ileri geri hareket ettirilerek küçük par-
çalara ayrılır ve yeniden ezmeden küçük kaplara konularak her kusa
verilir. Tekrar edelim ki, yumurta yemi verildiğinde derece. mümkünse 15
den aşağı olmamalı ve tercihen sabahları verilmelidir. çünkü dogu
bölgelerinde sıcaklık, genellikle, öğleden sonra düşer, Eğer kuluçkanın
bulunduğu oda doğuya veya güneye bakıyorsa günesin içeri vurabilmesi
için aslında böyle olması gerekir kısa bîr zaman sonra dişilerde
hissedilir bir canlılık baslar, erkeğin ötüşünü işittiklerinde ona
kışkırtıcı bir sesle cevap verirler, çiftleşme arzusu duyarlar, iste bu
ve devam eden devrelerde kanaryaların gagalarıyla tırnaklarını ve
ayaklarını sik sık gagaladıkları görülürse bunu para- ziftlerden olan
bir kasıntı veya bir deri rahatsızlığı zannederek üzülmemelidir, memnun
kalınmalıdır. çünkü bu hal cinsel kızgınlıklarının dışa vuran
belirtisidir. Yine bu devrede ayaklardaki tabii rengin değişerek
kırmızımtırak hale donduğu de dikkati çeker. Dişi kuşlar daimi olarak
bîr tünekten diğerine sıçrar ve kanatlarını çırpar, kuluçka yerinde
huzursuzluk hali gösterirler, iste bu zamanda içeriye bir miktar keten,
kenevir iplikleri yada telis çuvalı diye bilinen çuvalın iplerinden bir
demet halinde sıkıca bağlanır ve kafesin içine asılır. 4 cm kısa ıp ve
kuştüyü konulmalıdır. Kuşlar derhal bu maddeler üzerine üşüşür ve
gagalarıyla bunları çekerek kafesin dibine düşürürler, sıçrarlar,
hoplarlar. Bu bir oyun gibi görülür ve bir kaç gün devam eder. çok
geçmeden dişiler yuvaları yapmağa başlarlar. Konan iplikler çoğunlukla
kuşlar tarafından yuvanın içerisine sokulur ve tekrar dışarıya atılır ve
nihayet is ciddileşir ve yuva bir kaç saat içinde tamamlanır.Bit ve
böcekleri yok etmek için keçenin ve yuvalığın altına bit ilacı (
Örnek:opigal 5) sürülür. Bazı yetiştiriciler yuva yapımında kuşlara
yardımcı olmak islerler. Bu asla doğru değildir.Kuşlar rahatsız
olabilir. :
Anasayfa 
