TAVUK VEBASI - KUŞ GRİBİ (Avian Influenza)

TAVUK VEBASI - KUŞ GRİBİ (Avian Influenza)



Tavuk vebası, Orthomyxoviridae familyasındaki virüslardan A tipi Influenza virüsları (RNA) tarafından oluşturulan bir enfeksiyondur.
Influenza A virüsları kanatlılardan başka insanlarda (zoonoz) ve diğer memelilerde de hastalık yapar.



Hastalık, 1878’de İtalya’da tavuklarda çok patojenik mikroorganizmalar (filtreleri geçebilen, 1901) tarafından oluşturulduğu, oldukça bulaşıcı ve hızlı yayılır. Virüs ilk kez 1955’te izole (H7 N1, H7 N7) edilebilmiştir.



Virüsün Özellikleri ve Üretilmesi



Influenza virüslarının A, B ve C olmak üzere 3 ayrı antijenik tipi vardır. Bu farklı yapılar mukoprotein (NP) ve matriks (M) antijenlerine göre yapılır. B ve C tipleri sadece insanlarda bulunur. Influenza A virusları ise kanatlıların yanı sıra, atlarda, domuzlarda, insanlarda ve diğer bazı memelilerde de enfeksiyonlara sebep olurlar.



AI virüsları tavukların bağırsaklarında ve solunum sistemlerinde ürerler. Hayvandan hayvana bulaşma, damlacık enfeksiyonu (solunum yoluyla) veya dışkıdan fazla solunmasıyla oluşur. HPAI doğal ve denemeli enfeksiyonlarda bulaşma kısmen yavaş olur ve tümünü etkilemez. Bir bölgeye AI viruslarının ilk kez bulaşması genellikle su kuşları ile olmaktadır. Virüs da taşınarak diğer hayvanlara bulaşabilmektedir. Bir sürüye bulaşma AI viruslarının diğer sürülere bulaşmasında en önemli vektör insandır.





Klinik Belirtiler



Tavuk vebasının klinik belirtileri, salgına sebep olan AI virüsunun patojenitesine (hastalık yapma oranı), kanatlının türüne ve yaşına, virüsa karşı bağışıklık durumuna ve diğer enfeksiyöz etkenlerle (NDV, E. coli, Mycoplasma vs) enfekte olmalarına bağlı olarak, değişiklik gösterir.



Çok patojen (HP) AI ile enfeksiyon durumunda, tavuk ve hindilerde kimi durumlarda hiç belirti göstermeden ölümler oluşurken, genellikle solunum güçlüğü, aşırı göz yaşı akıntısı, yüz ve başta ödem, deri altında siyanöz ve hemoraji, ibik ve sakallarda siyanöz ile ishal gibi belirtileri takiben ölümler görülür.





Orta patojen (MP) AI virusları, solunum sistemi ağırlıklı seyretmekle birlikte, anoreksi, depresyon ve yumurta veriminde azalma görülür. Diğer bakteriler veya faktörlerin birlikte bulunduğu veba enfeksiyonlarında ölüm oranı %60-70’e kadar çıkabilir. Tavuk ve hindilerde her yaşta görülür. Ördek ve diğer su kuşlarında ölüm oranı genellikle düşüktür. Fakat bunlarda da komplike enfeksiyonlarda, sinuzit, bleforitis, solunum güçlüğü ve ölümler oluşabilir.



İran’da görülen tavuk vebasında ticari broylerlerde ilk 3 haftada çok yüksek ölümlere sebep olduğu, kesime yakın yaşta azaldığı,
Yumurtacı damızlıklarda 8-15 gün içerisinde % 3-5 oranında mortalitiye(ölüme) yol açtığı, Broyler Damızlıklarda %10-80 arasında mortaliteye sebep olduğu tespit edilmiştir. Kesin tespit edilememiş olmakla beraber, enfeksiyonun İran’a ithal edilen civciv alımları ile bulaştığı sanılmaktadır.





Teşhis



Klinik seyri ve belirtileri ile otopsi bulgularına göre tavuk vebasından şüphe edilebilirse de, Newcastle, İnfeksiyöz Bronşitis, İnfeksiyöz Laringotrakeitis, koriza ile karışabileceğinden kesin teşhis, virüs izolasyonu ve PCR ile yapılabilir. Seroloji, teşhise yardımcı ise de erken dönemde negatif sonuçlarla karşılaşılabilir. Tavuk vebası, diğer enfeksiyonların (ND, IB, ILT, Koriza, MG, MM, MS, E. coli vs) varlığında tüm sürüyü öldürebilir.





Korunma ve Kontrol



Tavuk vebasından korunmada, biogüvenlik en önemli kontrol yoludur. Kümeslere giriş-çıkış kontrolleri ile kuşların kümese girişleri de önemlidir. AI viruslarının farklı serotiplerinin hastalığa sebep olması korunmada, bölgesel suşlardan aşı hazırlanmasının daha etkili olabileceği düşündürmektedir.
H5 antijeni baz alınarak hazırlanan inaktif aşılarla, oldukça başarılı sonuçlar alınmıştır.