GENEL BİLGİLER
Haemoproteus adı verilen protozonun neden olduğu bir
hastalıktır. Bu protozonun, Haemoproteus Columbae, Haemoproteus
Sacharrovi, Haemoproteus Maccallumi adı ile bilinen üç türü
güvercinleri etkilemektedir. Sınıflamada hayvanlar grubuna dahil olan
Protozonlar, basit yapılı mikroskobik canlılardır. Binlerce türü
bulunan bu canlılar, insanda ve hayvanlarda çeşitli hastalıklara neden
olabilmektedirler.
Hastalığın yayılabilmesi için bu protozonun,
güvercinin vücuduna girmeden önce ara konak görevi görecek bir canlının
içinde gelişim göstermesi gerekmektedir. Bu canlı, bütün güvercin
yetiştiricilerinin çok iyi tanıdığı atsineğidir. Hippobosca Equina veya
Pseudolynchia Canariensis bilimsel adı ile tanılan atsineği,
Haemoproteus hastalığının taşıyıcı ve bulaştırıcısıdır. Hastalık bu
nedenle daha çok yaz aylarında karşımıza çıkar. Yabani güvercinlerin
büyük bir yüzdesi bu mikrobu ( protozonu ) taşımaktadır.
BELİRTİLERİ
Hastalığın
belirtileri Plasmodiosis ( sıtma ) hastalığına çok benzer. Hatta
tamamen aynı belirtilere sahip olduklarını da söyleyebiliriz. Bu
nedenle her iki hastalığı birbirinden ayırabilmek oldukça zordur. Bu
konuda kesin tanı kan analizleri sonucu verilebilmektedir.
Ateş
yükselir 43 dereceye kadar çıkar ve nöbetler halinde tekrarlanır.
Sarımtırak renkli ve beyaz posalı ishal şeklinde bir dışkı
gözlenebilir. Hasta kuşlarda genel olarak bir güçsüzlük hali vardır.
Uçma isteği azalır, performans tamamen düşer. Hastalık yapıcı mikrop
kuşlarımızın kan hücrelerine saldırarak bu hücrelerin bozulmasına neden
olur. Kanda alyuvarların içine giren mikrop burada çoğalır ve
alyuvarların bozulup patlamasına neden olur. Alyuvarların oksijen
taşıyıcı gücü azalır. Solunum sıklığı artar. Buna bağlı olarak kuşlarda
anemi ( kansızlık ) gözlenir. Kuşlarımızın diğer bütün hastalıklara
karşı direnci azalır ve başka hastalıklar kendini göstermeye
başlayabilir. Haemoproteus’da ölüm pek görülmez ancak yan hastalıklara
karşı uyanık olmak gerekmektedir.
BULAŞMA ŞEKLİ
Atsinekleri
aracılığı ile bulaşan bir hastalıktır. Atsineği hastalığı taşıyan bir
güvercinden kan emer ve bu işlem sonrası mikrobu alır. Mikrop sineğin
vücudu içinde bir gelişim seyri izler ve son olarak sineğin tükürük
bezlerine ulaşır. Yeni bir kan emme seansı sırasında ise buradan başka
bir güvercine bulaştırılır. Güvercinin vücuduna giren mikrop 6 hafta
kadar sürecek bir süreç sonucu olgunlaşır ve hastalığı bulaştırabilecek
konuma gelir. Ancak güvercinde hastalık belirtileri mikrobun alınmasını
takiben 15 – 30 gün sonra görülmeye başlar.
Hastalıktan
korunabilmek için özellikle yaz aylarında atsineklerine karşı önlemler
alınmalıdır. Salmanın tel kafesle kapatılarak sineklerin girişi
engellenebilir. Kuşlarınızın yabani güvercinlerle olan temasını tamamen
kesmeniz gerekmektedir.
HASTALIĞIN TEDAVİSİ VE KULLANILABİLECEK İLAÇLAR
Bu
hastalığın tedavisinde kullanılan ilaçlar, Plasmodiosis ( sıtma )
hastalığında kullanılan ilaçların aynısıdır. Bu ilaçlar, quinin ( kinin
) türevleri olan Clorquine, Primaquine ve Quinacrine etken maddesine
sahip ilaçlardır. Güvercinler için üretilmiş bu etken maddeleri taşıyan
ilaçlar yurdumuzda bulunmamaktadır.
Beşeri ( insanlar için
üretilmiş ) ilaçlar ise ticari biçimde eczanelerde satılmamaktadır. Bu
tür ilaçlar sadece İl Hıfzıssıhha Müdürlüklerinden temin
edilebilmektedir. Yurtdışında bu amaçla üretilmiş ilaçlar arasında en
bilinenleri şunlardır.
ARALEN TABLET
Primaquine etken
maddelidir. Güvercinlerde sıtma ( plasmodiosis ) ve Haemoproteus
tedavisinde kullanılmaktadır. 1.5 litre içme suyuna 1 tablet atmak
uygundur. Tedaviye her gün yenileyeceğiniz sularla 10 – 30 gün kadar
devam etmek gerekmektedir.
Bu ilaç daha çok posta güvercini
yetiştiricileri tarafından yarış öncesi hastalıktan korunabilmek ve
eğer bir hastalık varsa bunun etkilerini yok edebilmek amacı ile
kullanılmaktadır. Bu amaçla daha düşük doz uygulanmaktadır. Bu doz
hastalığı tedavi edici değildir. Bu amaçla kullanılan doz, yarış dönemi
öncesi 4.5 litre suya 1 – 2 tablet karıştırmak ve 10 – 21 gün süre ile
vermektir. Yarış dönemi sonrasında ise koruyucu amaçlı olarak haftada 1
– 2 gün aynı doz tekrarlanabilir.
ATABİRİN TABLET
Quinacrine HCL etken maddeli bir ilaçtır. Güvercinlerde sıtma ( plasmodiosis ) ve Haemoproteus tedavisinde kullanılmaktadır.
Bu
ilaç daha çok posta güvercini yetiştiricileri tarafından yarış öncesi
hastalıktan korunabilmek ve eğer bir hastalık varsa bunun etkilerini
yok edebilmek amacı ile kullanılmaktadır. Bu amaçla daha düşük doz
uygulanmaktadır. Bu doz hastalığı tedavi edici değildir. Bu amaçla
kullanılan doz, yarış dönemi öncesi 4.5 litre suya 1.5 – 3 tablet
karıştırmak ve 10 – 21 gün süre ile vermektir. Bu doz, 4.5 litre başına
200 mg etken madde içermektedir. Yarış dönemi sonrasında ise koruyucu
amaçlı olarak haftada 1 – 2 gün aynı doz tekrarlanabilir.
JEDDS QUİNİE POWDER
Kinin
etken maddelidir. Toz halinde olan ilaç kuşların içme sularına
karıştırılarak kullanılır. 2 litre suya yarım çay kaşığı kadar
karıştırmak uygundur. Tedaviye 10 gün devam edilmelidir. İçme suları
her gün taze olarak hazırlanmalıdır. Her çay kaşığı ( 5 gr ) 150 mg
kinin bulundurur.