Planarya (Planaria) Nedir? (Fotoğraflı - Videolu)

Akvaryumlarımızda kimi zaman karşılaştığımız ve beslediğimiz canlılara
zarar verip vermediğini merak ettiğimiz, ilkel bir solucan türünü
tanıtmaya çalışacağım.


Kaynak:ars.usda.gov

Genel Özellikleri nelerdir?
Planaryalar yassı solucanlar sınıfı,
turbellaria takımına dahildir. Birkaç milimetreden, birkaç cm boya
kadar olanlara akvaryumlarda rastlamak mümkündür. Kafa ve vücut
yapıları türe göre değişir. Yüzme kabiliyetleri yoktur. Karın altlarında bulunan mikronik kirpikler bir nevi ayak işlevini yerine getirir. Sindirim sistemleri bildik yapıdan oldukça farklıdır.

Anotomik Yapısı-1

Kaynak: bio1152.nicerweb.com

Anotomik Yapısı-2

Kaynak: bio1152.nicerweb.com

Sindirim ve boşaltım sisteminin girişleri karın
altındadır. Aldıkları besinleri özümlemeleri vücutlarının hareketi ile
birlikte olur. Eşeyli ve eşeysiz olarak üreyebilirler. Rejenerasyon çok
gelişmiştir. Onlarca parçaya ayrıldıklarında bile her parça kendini
yenileyerek ergin birey olarak hayatta kalır.

Eşeysiz Üreme Örneği


Kaynak:drmichaellevin.org



Akvaryumlarda neden görülür?
Genel
olarak organik atık miktarının artması neticesinde görülebileceklerini
söyleyebiliriz. Bakımsız ve dip çekimi ihmal edilen akvaryumlarda,
dipte kalan yem
artıkları bu canlıların oluşumunun en büyük nedenidir. Akvaryumlarda
görülen Planaryaların çoğunluğu etçil beslenen canlılardır. Protein
ağırlıklı yem
artıkları oluşum ve hayatta kalma süreçleri için büyük bir etkendir.
Düzenli bakım yapılan akvaryumlarda, kaya gibi ağır kütle dekorları
mevcut ise, balıkların ulaşamadığı kaya diplerindeki artıklar yine
oluşumu tetikler. Ölmüş balıkların akvaryum ortamından
uzaklaştırılmaması da başka bir etken olarak gösterilebilir. Özellikle
yoğun bitkili bir akvaryumda ölü bir balığı bulmak çok güçtür.
Akvaryumdan uzaklaşmadığı sürece su kalitesini hızla düşürdüğü gibi bu
canlıların oluşumu ve çoğalmasına da zemin hazırlar. Planaryaların
aşırı çoğalması bu açıdan bakıldığında, su şartlarının bozulduğuna dair
ciddi bir ipucudur. Yetersiz filitrasyonda bu canlıların oluşumunu
tetikler. Yeterli biyolojik temizlik yapılamıyorsa, dipte toplanan
artıklar olmasa dahi bu canlıları görmek mümkündür.

Nasıl teşhis edilir?
Mikroskop
altında tüm detaylarını seçmek mümkündür. Fakat normal şartlarda bu
canlıları nasıl ayırt edeceğimiz daha önemlidir. Hareket için her zaman
tutunmaları gereken bir yüzeye ihtiyaç duyarlar. Bu nedenle zeminde ve
camlarda görünmeleri mümkündür. Özellikle camdaki planaryaları dikkatli
bakıldığında seçebiliriz. Hafif yosunlanmış veya bakteri öbeği oluşmuş
bir bölge içinde gözlem yaptığınızda çok küçük türlerini dahi
seçebilmeniz mümkündür. Genellikle “S” şekli çizerek, çok yavaş hareket
edebilecekleri gibi, gözle görülebilir bir hızla da hareket
edebilirler.
Aşağıdaki zaman zaman yaptığım bazı video kayıtları ile, bu canlıları tanımanıza yardımcı olmaya çalışacağım.

Video-1 kendi akvaryumlarımdan çekimlerdir. Canlının net olarak seçilebilmesi için video efektleri kullanılmıştır.

Video-1


Video-2 sistemin çökmüş olduğu, içinde ölü balıklarında bulunduğu, bir başka akvaryum...

Video-2




Kapalı ekosistemde diğer canlılara zararı nedir?
Planaryaların
ekosistem içinde diğer canlılarla ilişkisine bakıldığında, çokta
zararlı oldukları söylenemez. Yakalayıp, yutabilecekleri her türlü
mikroorganizmayı tüketirler. Bu özellikleri ile akvaryumlarda besin
ortağı konumundalardır. Balıklara bulaşma ve onlara zarar verme riski
yoktur. Aksine besleyici özelliği ile iyi bir canlı yem
olduğunu söyleyebiliriz. Özellikle yavru balıklar içini iyi bir besin
kaynağıdır. Fakat kötü şartların getirisi olarak oluşan bu canlıların
varlığını sürdürmesine izin vermek, su kalitesinden taviz verildiği
anlamına gelir. Aynı ekosistem içerisinde çoğalmalarına müsaade
edilmemelidir.



Kurtulma yöntemleri nelerdir?
Bu
canlılardan kurtulmak için bataklığı kurutmak gerekir. Üreme sistemleri
basit ama etkilidir. Ortama bıraktıkları yumurta öbekleri ile eşeyli
üreme gerçekleştirdikleri gibi, eşeysiz olarak parçalara ayrılsa bile
çoğalabilirler. Fiziksel olarak tek tek mücadele mümkün değildir. Bu
nedenle akvaryum şartlarını onların yaşayamayacağı ölçüde temiz hale
getirmek birincil yöntem olmalıdır. Sık, detaylı dip çekimi ve su
değişimi ile kurtulma süreci hızlanır. Filtre sisteminin biyolojik
döngüyü sağladığından emin olmak gerekir. Fazla balık yükü olan bir
akvaryumda ya da yeterli filtrasyonun olmadığı bir akvaryumda, bu
dengeyi sağlamak için mutlaka önlem alınmalıdır. Dip bölgede mümkün
olduğunca sirkülasyondan uzak, ölü nokta bırakılmamalıdır.
Mevcut
olanlardan biran önce kurtulmak isteniyorsa; Tül veya etamin türü bir
kumaş içine bir miktar et parçası koyulur ve zemine yerleştirilir.
Sudan çıkarılırken dağılmamaları için, altına bir kap veya poşet
koyulabilir. Gece bu et parçası içinde toplanacak olan planaryalar
akvaryumdan uzaklaştırılmış olur.
Çoğu türü yüksek ısı
değerlerinde hayatta kalamaz. Akvaryumlarda özellikle kış aylarında
görülmesinin, yaz aylarında nadiren rastlanmasının sebebi de budur. 30
C derece ve üzerinde pek görülmezler. Su sıcaklığının 3-4 gün süreyle
bu değerde tutulması sonucunda da planaryalardan kurtulmak mümkündür.
Kimyasal
madde kullanılarak da mücadele edilebilir. Ancak anlattığım hususlardan
anlaşılacağı üzere, bu canlılardan kurtulmak için böyle bir riske ve
masrafa girmeye gerek yoktur.

Daha önce tanımadığınız bu
canlıları belki bu yazıdan sonra fark edeceksiniz. Akvaryumda görülen
birkaç planarya sizi endişeye sevk etmesin. Belirtilen hususları gözden
geçirerek, olayı sakin karşılamak ve bilinçli hareket etmek en doğrusu
olacaktır.

Saygılarımla....