Kısaca tek bir yaşam alanını taklide dayalı hazırlanan akvaryumlara, biyotop akvaryumlar denir. İstenilen ortamın hazırlanışı kişisel tercihlerin dışındadır. Tercih model alınan yaşam alanının gereklerine, beslenen balık ve bitki türlerinin ihtiyaçlarına göre yapılır. Sadece canlıların aynı ortama ait olması bir akvaryumu biyotop yapmaz. Taşından kumuna, dekor malzemesinden su değerlerine kadar pek çok özellik bir arada olmalıdır. Bize göre dekor, canlılara göre yaşam alanının parçası olan her türlü malzeme ortama ait olmalıdır. En azından ortamla uyumlu, harmoniyi tamamlar niteliklere haiz, canlıların rahatına yönelik malzemeler düşünülmeli ve kullanılmalıdır.
Uzakdoğu bahçe düzenleme sanatının bir parçası olan koi havuzları, açık alanlarda balık besleme kültürünün ilk örneklerindendir.
Yüzyıllar önce, ilk akvaryum modelleri tamamen birer doğal kopyaydı. Bahçelerde kurulu olan havuzlarda koi besleme kültürü, mevcut imkanlarla yapılabileceğin en iyisiydi. Birazda mevcut koşullar insanları böylesi uyumlu ortamlar hazırlamaya yöneltmişti. 19. yüzyılda henüz Avrupa’da türler yaygınlaşmamışken görülen, kapalı ortam akvaryumlarında da bu mantık görülmekteydi. İnsanlar çevrelerinden buldukları balık ve bitkiler ile dizaynlar yapmakta ve biyotop mantığıyla örtüşen bir yol izlemekteydi.
Foto: aquamagazin dergisi 2009 1897 yılında Avusturya'nın Graz şehrinde kurulmuş olan, akvaryum ve terrium derneği, halk evlerinde/okullarda çevre canlılarını ve balıkları tanıtmak için sergiler açmışlardır. 1935 tarihli standtan bir görüntü.
Ancak ilerleyen teknoloji sayesinde yollar kısaldı, kıtalar çok daha kısa sürede aşılmaya başlandı. Farklı kıtalardan, farklı habitatlardan, pek çok tür, ilgili ve meraklılarla buluştu. Elektriğin bulunuşu ve hava devir sistemlerinin gelişmesi ile birlikte pek çok tür aynı ortamlarda bir araya geldi. Yaklaşık 100 yıl önce başlayan bu süreç sonrası, bugün hobicilerin akvaryumlarında, farklı kıtalardan, farklı doğal sistemlere ait balık ve bitkileri bir arada görmek mümkündür. Son yıllarda ülkemizde yaygınlaşmaya başlayan, bilinçli akvaristliğin önemli bir ayağı olan biyotop akvaryumları, eski dönemlerdeki sadelik ve doğallığa dönüşten ve hatta doğanın kendisine dönüşten başka bir şey değildir.
Akvaryum: Serdar Özdil Geleneksel Ak-Fo Yarışmaları 2006 yılı ikincisi Tanganyika Biyotop akvaryumu. Temel biyotoptan uzaklaşmadan bir miktar bitki ile desteklenmiş, sadelik ve şıklığın aynı ortamda buluştuğu güzel bir örnek.
Elbette karışık akvaryumlar, biyotop mantığına ters düşse de yapılamayacağı veya sağlıklı bir ortam oluşturulamayacağı anlamına gelmez. Bu noktada devreye bilgi yoğunluğu ve kazanılmış tecrübeler girer. Boy, sayı, karakter, yüzme seviyesi gibi ölçütler hesaplanarak karma akvaryumlar kurulabilir. Fakat özellikle hobiye yeni başlayan meraklıların, akvaryumlarda farklı renkleri ve türleri görme isteği yanlış bir başlangıç yapmalarına neden olmaktadır. Farklı gereksinimleri olan, farklı ortamlara ihtiyaç duyan, birbirinden ayrı karakterleri olan türler aynı akvaryumda yer almakta, telafisi mümkün olmayan sonuçlar ortaya çıkmaktadır. Huzursuz bir ortam, hastalıklar, ölen balıklar… Bu aşama bizlere biyotop mantığının ne kadar önemli olduğunu bir kez daha hatırlatmaktadır.
Akvaryum: Ufuk Uçar Geleneksel Ak-Fo Yarışmaları 2007 yılı ikincisi Asya Bitkili Biyotop akvaryumu. 25 litrelik bir tankta neler yapılabileceğini gösteren uyumlu bir biyotop akvaryumu.
Akvaryum: Halit Değer Asya Biyotop akvaryumuna ödüllü bir başka örnek. Biyotop akvaryumları yeni başlayan hobiciler tarafından pek tercih edilmez. Karma ve renkli akvaryumların cazibesinden kurtulmak zaman alır. Sürekli yüzen balıklar, curcunalı bir ortam, renkli taşlar, vernikli deniz kabukları, biblolar, plastik bitkiler, rengarenk arka fonlar… Bu ışıltılı dünya, canlıların sağlığını ve yaşam standartlarını gölgede bırakır, öteler, görünmez kılar. Oysaki sayılan bütün bu malzemeler ne doğada vardır ne de canlıların istekleridir. Bütün bunlar sadece göz zevkimize hitap eden, bizim tercihlerimizdir.
Elbette yapay malzemeler bilinçli olarak akvaryuma eklendiğinde kullanılabilir, kullanılmaktadır. Yumurta dökmek için korunaklı bir çömlek, yavru canlı doğuranların hayatta kalması için eklenmiş bir küme rafya veya bir gurup plastik bitki, ağızda kuluçkacılar için saklanma alanı olabilecek bir su borusu vs… Fakat bütün bunlarında doğal ortamın birer taklidi olduğu unutulmamalıdır. Çömlek yerine bir mağara, rafya yerine su üstü bitkisi, plastik bitki yerine canlı bitki, su borusu yerine bol gözenekli kayalık bir alan biyotop mantığının ta kendisidir.
Bazı biyotop kuralları aşılarak, akvaryum üzerine eklemeler yapmak gayet masum karşılanabilir. Canlıların sağlığına zarar vermeyecek bu değişikliklerle akvaryum renklendirilebilir. Ortama ait olmayan bitkiler, kaya gurupları akvaryumla bütünleştiği sürece yadırganmayacaktır.
Geleneksel Ak-Fo Yarışmaları 2008 yılı birincisi Amazon Biyotop Akvaryumu. Taban dekorundan su rengine kadar biyotop mantığı ile tam örtüşmüş bir akvaryum.
Bir biyotop akvaryumu kurmadan önce canlıların doğal alanları araştırılmalı, incelenmeli, ihtiyaçlarına uygun malzemeler temin edilmeye çalışılmalıdır. Bu malzemeler hem canlıların isteklerine cevap verecek, hem de görsel anlamda bizleri tatmin edecektir.
Çoğu zaman tasarlanan ortam için gerekli malzemeler, tek bir akvaryumcuda ya da pet-shopta bulunmaz. Buradaki zorluk, doğayı taklit etmenin zorluğu ile örtüşmektedir. Bir Afrika göl biyotobu hazırlanıyorsa işimiz nispeten daha kolaydır. Birbiriyle renk ve boyca uyumlu kayalar ve kum ana malzeme olarak yeterli olacaktır. Oysa Amazon’da sığ ve asidik bir su birikintisi hazırlanıyorsa bitkilere, köklere, dallara, kuru yapraklara ve salınım yapmayan kuma ihtiyacımız olacaktır. Buradaki zorluk birazda ülkemizdeki suyun bazik olmasından kaynaklanmaktadır. Orta üstü ve sert sular nedeniyle, asidik bir gölcüğü taklit etmek güçleşmektedir. Fakat bu güçlükler günümüz teknolojisi ve akvaristlerin özgün çalışmaları ve gayretleriyle aşılabilmektedir.
Akvaryum: Murat Sağdıç Doğal alanın birebir gözlenmesi ve akvaryuma simüle edilmesiyle oluşturulmuş Burdur Gölü Biyotop akvaryumu.
Akvaryum: Murat Sağdıç Akdeniz Bölgesine özgü Potamon potamios yengeci ve istilacı bir cichlid türü olan Tilapia Zilli Biyotop akvaryumu.
Akvaryum: Onur G. Hitit 30 litrelik bir tankta oluşturulmuş Kızılırmak Biyotop Akvaryumu.
Yerel bir biyotop hazırlanıyorsa, yorucu fakat çok keyifli bir sürecin yanında kolaylıkları da vardır. Doğal ortamı canlı görebilir, malzemeleri temin edebilir, yaşam ölçütlerini değerlendirebilir, görmüş olduğumuz sulak bölgeden bir kesiti taklit edebiliriz.
Yani bir biyotop akvaryumun yolu canlıların yaşam alanını iyi etüt etmekten geçer. Canlılara odaklı bu güzide ortamların kurulması, kendi keyfiyetlerimizden kolayca vazgeçmemizi sağlayacaktır. Çünkü doğal olan her şey güzeldir.
Anasayfa 
