Melek Balıkları Hakkında Herşey

Yazan ve Çeviren: Ümit SEZER

MELEK BALIKLARININ DAVRANIŞLARI

Melek
balığı, sadece tankta öylesine gezinen ve çekici görünen bir balık tipi
değildir. Onların sade güzelliğinden başka, cinse özgü benzersiz,
ilginç bir takım davranışlar içerir. Takip edilen davranış gözlemleri,
iki ayrı tankın içinde yapıldı. Tank A ‘ya, büyük bir mermer (marble) melek balığı ve biraz daha küçük, ama olgun bir blushing melek koyuldu. Bu doksan-galon tankın içinde bulunan diğer organizmalar; Üç gurami, üç köpekbalığı, salyangozlar, türlü bakteriler ve bir su yosunu yiyicisidir. Tank B, yirmi-beş galonluk bir tanktır ve içinde yaklaşık aynı boyda gümüş bir melek ve altın bir melek vardır. Tank B ayrıca, iki blueberry tetra, iki striper balığı ve bir yosun yiyicisini barındırmaktadır.

Melek
balığını gözlemenin en dikkate değer davranışı, onları izlerken
birbirlerinin vücutlarına paralel hale geldikleri zamandır. Ne zaman
bir balık döner, sonra diğer balık, aynı yönde paralel biçimde kendini
tekrar düzenler. Bazen başları aynı yöne gelecek şekilde paralel
dururken, bazen de baş-kuyruk şeklinde paralel dururlar. Tankta eğer
diğerlerine göre büyük bir melek varsa, daha küçük balığın, daha büyük
balığın yönüne doğru kendi vücudunu hizaya getirdiği fark edilirdir.

Bu davranış, bir savunma
jesti olabilir. Meleklerin başlarının kenarlarında gözleri olduğundan
dolayı, onlar sadece yandan yaklaşan yırtıcıları fark edebilir. Eğer
onların ince vücutları, yırtıcı ile aynı yönde kalırsa, bir yırtıcı,
onun gerçekte olduğundan çok daha küçük bir balık olarak görebilir.
Üstelik bir melek balığı sürüsünde, yırtıcı eğer meleklerle aynı
doğrultudaysa, onları olduğundan çok daha küçük etli balık olarak
görecektir. Eğer yırtıcı, melek balığının yan tarafından yaklaşırsa, o
zaman melek balığı arkasına bakmadan oradan uzaklaşacaktır. Bu olayda,
yırtıcı sadece, melek balığının kuyruğunu görür, meleğe daha küçük bir
av olarak baktığı kabul edilebilir. Bu yüzden, melek balığının şekli,
cinsin davranışını açıklayabilir. Cins doğal olarak, yırtıcılar
tarafından tutsak alınmaktan kaçınmak için bu davranışları gösterebilir.

Melek balığının, içerdiği başka bir kalite, meraktır. Bu davranış, yiyeceği önemsemekle ilgili görünür. Tank A ‘da mermer melek, ne zaman bir insan, özellikle tankın bakımını yapan kişi, tankın yanından geçse, mermer melek balığı her zaman, o kişiyi dikizler, mesela yiyecek istemek için. Ne zaman tankın camında bir parmak görse, tuhaflaşırlar. Bir parmak, tankın
dışına dokunduğu zaman, blushing melek, ilk olarak, nesneye
yaklaşacaktır. Parmak, farklı noktalarda hareket ettiği zaman, balığın
ağzı, nesneyle beraber hareket edecektir. Eğer melek mermerse,
yaklaşır, daha küçük olan blushing melek, mermerden birkaç inç bir
mesafede diğer melekle hareket edecektir. Mermer melekten sonra,
blushing melek aynı davranışına devam eder. Blushing melek, mermerin
her zaman yakınında bulunur ve mermerle paralel bir biçimde kalır.
Yiyecek tanka getirildiği zaman, kapak kaldırılınca, melek balığı
yiyeceğin onlara geliyor olduğu ve bunu beklemesi gerektiğini bilen ilk
cinstir. Bir defa beslenmek için pozisyon alan melek, artık tankın dışındaki bir nesneyle ilgilenmez.

Melek
balıklarının, hızlıca çoğaltmak ve büyüme için büyük bir kapasitesi
vardır. Daha küçük olan blushing melek, bir süre bu tankta kaldı ve
aşırı derecede hızlıca büyüdü. Daha önce blushing meleklerin en narin
tür olduğu bilinirdi. Bu melek, bilinenlerin tersini gösterdi. Tankta
blushing melek, yiyecek kaynağına doğru yüksek ölçüde saldırgandır.
Büyük granül yem,
tanka ilk verildiğinde, blushing melek, ağzı ufak topları kapmak için
fazla küçük olsa bile, onları yemeyi deneyen ilk melektir. Mermer melek
ise, bu yiyeceğe ilgi göstermez, onun yerine, beslenme vaktinde gelecek
olan yiyeceği bekler. Muhtemelen bu küçük meleğin bu denli yeme sebebi,
hala büyüyor olmasındandır. Tank B'de, hem gold melek, hem de silver melek, Tank A ‘daki blushing melekle aynı boyda olduğundan, onlar da yiyeceğe aynı şekilde ilgi göstermiştir.

En merak edilen davranış, egemenliğini göstermek için sergilenen davranışlardır. Bu davranış, her iki tankta da gözlendi ama Tank
B ‘de daha barizdi. En belirgin olan, dudaklarının birbirine
kilitlenmesi olayıdır. Olaya bakılınca bu meleklerin samimiyet kurduğu
düşünülebilir. Yine de, bu davranış sürekli devam ettiği gibi,
çenelerin şefkatli bir kilitlemesi olmadığı dikkate değerdir, aksine
saldırganlığın bir işaretidir. Onlar, çeneleri kilitlediği andan
itibaren, birbirlerini çok sert bir şekilde iterler. Sonra tipik bir
şekilde, nefes alır ve dinlenirler. Seyreden kişi, onların oksijensiz
kaldığını ve tanka oksijen verilmesi gerektiğini düşünür. Birçok defa çeneleri kilitledikten sonra oksijen
almak için dönerler, Silver melek duyargalarını geriye doğru çeker ve
zıplayarak aşağıdakilere egemenliğini gösterir, sonra, gold meleğin solungaçların
altından gagalamaya başlar, Bu, birkaç kez tekrarlanır. Gold melek,
alttan gagalamaları bekler ve ağzını kaldırmaya başlar. Silver daha
sonra, gold meleğin etrafında iki çember yüzer. Sonra gold meleği
gagalamaya devam eder. Her iki balık, hava için yüzeye döner, silver
sonra gold meleği birkaç kez daha gagalar. Gagalamalardan sonra, gold
melek başını yukarı doğrultuda konumlandırır, bu gagalamayı kabul etmek
demektir. Silver sonra, gözün arkasını ve kenarlarını da gagalar. Bu
durumda gold melek kendini geri çeker ve uzakta yüzer. Silver melek,
gold meleği paralel konumda izler. Arkasından yaklaşıp, kuyruğunu da
gagalar. Bu şekilde önden ve arkadan gagalamalar devam eder. Sonunda
gold mağlubiyeti kabul eder ve artık gagalanmaya karşı tepki vermez
olur.

Bu gösteri, boş alanların kime ait olduğunu ve yemi önce
kimin alacağını, yani egemenliği öğretmek gibi görünür. Bir tankta,
hiçbir beslenme düzeni yoksa bile ve herkes, aynı zamanda yiyebilse
bile, melek balıklarının doğasından gelen bir hareket olarak görülür.
Boşluk, bir tank çevresinde büyük bir faktördür. Eğer bu kavga egemenlik içinse bir balık, herhangi bir zamanda, tankın
içinde özel bir bölgeyi talep edebilir. Hatta baskın balık, ne zaman
aynada kendini görse, yine dövüşmek için hazırlanır. Bu belki de, melek
popülasyonunda major baskınlığın gerçek boyutudur.

Davranış ve
araştırma çalışmalarım boyunca, meleklerin yavrulaması için ortamı
hazırladım. Sonunda meleklerim yumurtaları dizdi ve dölledi.. Dişi,
duyargalarını geri çeker, ve bir yaprağın üzerine yumurtaları koyar.
Erkek sonra, aynı biçimde yumurtaları döllemek için izler. Yumurtaların
bir hafta sonra çatlaması gerekir.

Çeviren: Ümit SEZER

Julie
Barker ‘a ait makaleden çeviridir. Başka makaleler de çevirme
hazırlığındayım. Çeviride eksik ve hatalı kısımlar olabilir. Sürç-ü
lisan ettimse affola...

Orjinal makale linki:
http://cas.bellarmine.edu/tietjen/PP...h_behavior.htm

Yazının bundan sonrası kendi araştırmalarım ve gözlemlerimdir.

Melek
balıklarında cinsiyet ayrımı olgunluğa erişmiş ve tüp çıkarmış
bireylerde tüpçüğe bakılarak kolayca yapılabilir. Aşağıda örnek
resimleri inceleyebilirsiniz.

Dişinin üreme tüpçüğü; kalın, kısa ve yanardağ ağzı şeklinde ortadan basık, kenarları yüksektir.








Erkeğin üreme tüpçüğü; daha uzun, ince ve sivridir.








Egzotik melek türleri...

Böylesini hiç görmediniz. Bunlardan ülkemizde bir çok yerde satılsa, eminim çok daha fazla melek besleyen olurdu.

Blu-face


Dalmaçyalı


Half-black


Orange-koi (tricolor varyetesi)


Orange-koi 2


Orange-sunset (blushing)


Platin


Albino



Meleklerde Eş Tutma

Melek sürüsünde, ergenlikten itibaren, müthiş bir baskınlık mücadelesi başlar. Tankınız,
bölge tutma ve gagalamalar, ayrıca kovalamacalar gibi gösterilere sahne
olur. Bazen ciddi yaralanmalar görülse de, genelde savaş kanlı
değildir. Genelde baskınlık için erkekler savaşır, ama bazen dişiler de
baskınlık savaşına girebilirler. Erkekler gibi dişilerde diğer dişiler
arasında baskınlık için mücadele eder. Böylece baskınlık kazanan birey,
diğerlerine egemenliğini ilan eder. Bölgesine kimse giremez, yemi ilk
önce baskın olan yer gibi ağalık durumları oluşur.

Bunların üremedeki rölü nedir?

Baskın
olan erkek, dişiler arasında en işyi gelişmiş, en güçlü ve anaç olannı
seçme hakkına sahip olur. Bazen aynı dişiye göz koymuş başka erkekle
mücadele etmesi gerekebilir. Dişiler de öyle kolayca seçmezler. Onlar,
seçeceği erkeği önce bir teste tabi tutarlar. Mesela erkek dişiyi
istiyorsa onunla da mücadele etmeli ve dişiyi pes ettirebilmelidir.
Aksi halde vay haline

Diyelim
ki, baskın erkek bir dişiyi uygun buldu ve onun da rızasıyla eş
oldular. O zaman bu çift sahiplendikleri bölgeye kimseyi yaklaştırmaz,
hatta sırf baskınlık elden gitmesin diye, arada gereksiz de olsa gövde
gösterisinde bulnurlar. Doğada eş tutan çiftler sürüden uzaklaşır ve
bir daha sürüye geri dönmezler. Ömür boyu birlikte kalırlar ve binlerce
yavru büyütürler. Ama tankta durum böyle değildir. Eş tutan çifti
ayırmazsanız, diğerleri için tankı
dar edeceklerdir. İyice hırpalanan ve dövülerek sindirilen diğer
bireyler arasında eş tutma ya da buna yeltenme bile olmayacaktır. Bu
durumda eş tutan bu baskın çifti ayırarak, geride kalanlar için
baskınlık ve dolayısıyla eş tutma şansı tanımalısınız.

Eş
tutma, tüm bireyler arasında aynı anda gerçekleşmeyecektir. Bununla
birlikte, eşit sayıda erkek ve dişi olsa bile, hepsinin eş tutma durumu
olmayabilir. Yalnız kalanlar genelde en pısırık, güçsüz, az gelişmiş
tipler olabilir. Yalnız kalanlar için 2. bir şans daha vermek
isterseniz; aynı boylarda farklı bireyleri tanka koyabilir ve yeni
bireylerle eş tutmalarını umut edebilirsiniz.

Eş tutmuş çiftler
kolay kolay birbirinden ayrılmazlar ve kalabalık arasında bile eşlerini
kolayca tanıyarak, yeniden birlikte olurlar. Eşlerden biri ölene kadar,
hatta bazen ölse bile, diğer eş başka bireylerle yeniden eş
tutmayacaktır.

Yumurtlama Zamanı

Eşlerinizin ne zaman yumurtlayacaklarını nasıl anlarsınız?

Bu
soru meleklerle yeni tanışanların kafasında dolanıp durur. Konuya kendi
gözlemlerim, deneyimlerim ve çeşitli kaynaklardan yaptığım
araştırmaların senteziyle genel bir pencereden bakacağız.

Melek
balıkları genelde 8-10 aylıkken kızışmaya ve eş aramaya başlarlar. 6
aylıkken bile eş tutanlar vardır. Mesela benim tricolor çiftim gibi.
Boy faktörü çok fazla önemli değildir. Bireyler arasında bariz boy
farkı yoksa, boyun da pek önemi yoktur. Genel olarak iyi gelişmiş
iriler, erkektir. Bu onlara baskınlıkta avantaj sağlar. Dişilerin boyu
o kadar farketmez. Bireylerin baskınlık kurması için gereken cesaret,
kararlılık ve güç yeterli olur.

ERkek melekler, uygun ortamı
yakaladıklarında gözüne kestirdikleri dişiye kur yaparken, bir yandan
da bölgelerini savunurlar. Bu genelde 8-10 aylıkken görülür. Tam
olgunluk 12 aylıkken olur. Yani 8. ayda eş tutmuş çiftler, büyümeye
devam ederler. Onların iyi birer damızlık olmasını istiyorsanız, küçük
akvaryumlardan çok daha geniş, en az 80 cmlik akvaryum ayarlamalısınız.
Ayrıca kaliteli yemlerle beslemeli, diyetlerine mutlaka canlı yem
eklemelisiniz. Bu hem onların gelişmesini sağlar, hem de yumurta
sayısına ve sperm sayısına etki eder. Daha fazla yavru almak
istiyorsanız, canlı yem mutlaka vermelisiniz.

Eş
tutan çift, savundukları bölgede düz bir zemin seçerler. Bu genelde
geniş yapraklı iri bir bitki yaprağı olacaktır. Eğer yaprak
bulamazlarsa, filtre borusu, testi yüzeyi, hiç olmadı yan cama
yumurtaları diziverirler. Sizin koyduğunuz çeşitli cisimleri de
beğenirlerse oraya da yumurtaları koyabilirler. Bu iş için düz, koyu
renkli, pürüzsüz ve mümkünse dikey duran bir nesne olmalıdır. PVC boru,
mermer parçası, CD gibi işe yarar malzemeler kullanabilirsiniz.

Seçtikleri eğer bir yapraksa, yumurtlamadan 1-3 gün önce yüzeyini iyice temizlerler. Yosun, partiküller, yem
artıkları, dışkı artığı gibi maddeleri derhal uzaklaştırırlar. Öyle bir
temizlerler ki, gözleri başka şey görmez ve yumurtlama anına kadar bu
temizlik devam eder. Pırıl pırıl olana kadar da yumurtlamazlar. Ayrıca
yumurtlama zamanı için dişinin hazır olması gerekir. Dişinin karnı
yumurta dolmadan ve çiftleşme için uygun zaman gelmeden, erkek ne kadar
hevesli de olsa, çiftleşme gerçekleşmez. Bu sebeple yumurta dizme,
bazen 1 haftayı bulabilir. Örnek: benim çift 1 haftadır yaprak
temizliyor. Dişinin yumurta dolmasını bekliyoruz.

Eğer çiftiniz
bir zemini böylesine temizliyorlarsa, genelde 1 ile 3 gün sonra
yumurtaları dizecekler demektir. Temizleme işlemi bitince, sırasıyla
yumurtlama talimlerine başlarlar. Yumurta dizercesine yapılan bu
hareketler, bir çeşit egzersizdir. Bu işlem bir saat ile bir kaç saat
arasında değişir. Egzersizin yeterli geldiğine inandıkları zaman
yumurtlama işlemi başlar. Bu işlem genelde öğle saatlerine denk gelir.
Çeşitli aksilikler yüzünden öğleden sonraya sarkabilir. Sabah aynı
saatlşerde yemleme yapmak çok önemlidir. Sabah yemini geç alan veya
alamayan çiftin yumurtlaması da gecikebilir.

Eş olma ihtimali üzerine tablo



Birey sayısı - En az bir çift olma şansı(%)
1------------ 0.0
2------------ 50.0
3------------ 75.0
4------------ 87.5
5------------ 93.8
6------------ 96.9
7------------ 98.4
8------------ 99.2

Son olarak internetten bulduğum ve hoşuma giden bir kaç fotoyu paylaşmak istiyorum siz melek severlerle...
































Hala hangi balığı besleyeceğinizi mi düşünüyorsunuz?

Not: Alıntı değildir. Tamamı kendi deneyim, gözlem ve çeşitli kaynaklardan yaptığım araştırmaların sentezidir.

Ümit SEZER