DAMIZLIK BALIK YETİŞTİRME ÜZERİNE
Damızlık balık yetiştirme
üzerine bu yazıyı kaleme almamın nedeni belki bir nebze olsun akvarist
arkadaşlara yardımcı olur kanaatinde olmamdır.
Öncelikle
akvaryumlarımızda bulunan üreme boyuna gelmiş ve üreyen balıklar
damızlık balık mıdır? Damızlık balık nasıl olmalıdır? Nasıl seçilmeli,
nasıl yetiştirilmelidir? Nasıl korunmalıdır? Bu gibi meseleleri
deneyimlerime dayanarak yazmak istedim.
Genelde satış
ilanlarında ve balıkları tanıtırken görürüz ki damızlık balık
satılıktır, damızlık balıklarım bunlar gibi başlıklar vardır. Oysaki bu
balıklar genelde damızlık olmayıp hobici arkadaşların akvaryumlarında
yer alan esas amacı görsellik olan, buna ek olarak uygun koşullar
sağlandığında yavru veren balıklardır. Yetiştirilirken bu balıklar
yavru vermesi düşünülerek yetiştirilmemiş, beslenirken de o şartlara
göre beslenmiyorlardır. Genelde karma akvaryumlarda beslenmelerine v.s
dikkat edilmeden ortalama yemlerle ya da tek çeşit yemlerle
beslenmekte, su şartlarına ve yemlemeye bağlı olarak kimi yerde sürekli
yavru verirken kimi yerde hiç yavru vermemektedirler.
Karma
akvaryumlarda çoğu hobici arkadaşımız filan balıklarımdan sürekli yavru
alıyorum ama filan balıklarımdan hiç yavru alamadım gibi sorunlarla
forumlarda soru sormakta çözüm aramaktadırlar. Benim deneyimlerime göre
sorun balığın doğumundan önce başlamaktadır. Şimdi bu konulara sadece
kendi tecrübelerime dayanarak değinmek istiyorum.
DAMIZLIK BALIK YETİŞTİRMEK İÇİN GEREKLİ AKVARYUMLARIN HAZIRLANMASI
Öncelikle damızlık balık yetiştirecek hobici veya profesyonel manada
üretim düşünecek arkadaşlarımız zahmetli bir işe atıldıklarının
farkında olmalı buna göre hazırlıklarını yapmalıdırlar. Akvaryumlarını
yetiştirecekleri balıkların türüne göre hazırlayıp gerekli şartları
sağladıktan sonra balık seçimine koyulmalıdırlar.
Peki, gerekli
şartlar nelerdir. Benim deneyimlerim genelde sarı prenses, yunus, ahli,
iceman ve litobates türünde olduğu için yazdıklarım malavi ağırlıklı
balıklarda göz önünde bulundurulmalı ve okurken de ona göre genel
şartlarla özel şartlar karıştırılmamalıdır.
Sarı prenses, ahli ve
litobates için en az 150 lt yunus ve iceman için en az 250lt tanklar
dış filtreli olarak hazırlanmalıdır. Kum koyulmamalı havada mümkünse
hava motoru ile iç filtre takılmadan verilmelidir. Bunlara sebep iç
filtre kullanılan akvaryumlarda balıklar sürekli akıntıdan yorulmakta
aşırı çaba harcamakta hem beslenmeye fazla vakit bulamamakta hem de
beslendiklerini enerji ihtiyacı için kullanıp büyümeye besinleri
kalmamaktadır. İç filtre yemleri çekerek ayrıca bir soruna, bu yemleri
eritip tekrar suya salarak nitrit patlamasına sebep olmaktadırlar.
Kumun olmamasının sebebi en geç iki günde bir yapılacak dip
çekimlerinin kolaylığı ve dipte hiç pislik kalmamasının
düşünülmesindendir.
DAMIZLIK BALIK NASIL SEÇİLİR KİMDEN ALINIR
Her zaman söylediğim gibi damızlık balık alınmaz yetiştirilir damızlık
balık yetiştirilmesinde en önemli unsurlardan biri balığın
seçilmesidir. Yani yavru balık bulunmasıdır.
Yavru balığı bulmak
epey zordur herhangi bir akvaryumcudan ya da üreticiden ya da hobiciden
balık alınıp damızlık olarak yetiştirilmez. Öncelikle damızlık balık
olacak yavruların anne ve babaları, yetiştiricisi tanınmalıdır. Balığın
formu bu konuda çok önemlidir. Yavrularını alacağınız balıkların safkan
olup olmadıkları bizzat görülmeli hatta yanık (yaşına göre yeterince
büyümesi) olup olmadığına özellikle dikkat edilmelidir. Yanık
balıkların yavruları da iyi gelişim gösterememektedirler. Sarı
prenseslerde pek olmasa da ahli yunus litobates ve icemanlarda kırılma
çok fazla görülmektedir. Yunusta dikkat edilmesi gereken balıkların
arka yüzgeçlerinde herhangi bir renk olmaması kafa yapılarının düzgün
olması beneklerinin belirgin renklerinin parlak olmasıdır. İcemanlarda
üst yüzgeç sarı vs renk bozuklukları göstermemeli ağız yapısı uzun
olmamalıdır. Ahlide masmavi bir vücut yapısı olmalı üst akması parlak
beyaz olmalı sarı akma ve vücudunda yunusa benzer noktaların olmamasına
vücudunun kafasına göre çok fazla solgun renkte olmamasına ve en
önemlisi vücut formunun ince uzun olmasına dikkat edilmelidir.
Litobateslerde yunus gibi noktalarına dikkat edilmeli kafası mavi
vücudu mora yakın renkte olup dikine çizgiler olmamalı, ahli gibi ince
ve uzun olmalıdır.
Balıklarımızın anne ve babalarını seçtikten
sonra sıra yavru alma faslına gelmektedir. Benim en çok dikkat ettiğim
husus hazırda bulunan yavruları almaktan ziyade balık sahibi arkadaştan
şahsıma özel üretim yapmasını istemektir.
Bunlar nelerdir derseniz
sadece ısıdır. Emeklerimden tam verim almak için verdiğim 5 balık ismi
için geçerli olan başka balıklarda denemediğim ısı 28C derecenin altına
düşürülmemeli mümkünse 29 olmalıdır. Isının yükseldiği tarihten
itibaren balık ağzına yavru almış olursa yavruların %90 ı dişi çıkmakta
çok fazla yavru büyütmek zahmetinden kurtulunmaktadır. Düşük ısıda
alınan yavrularda erkek fazla çıktığından sonra elden çıkarılır ve
zarar edilmese de emeğinizin karşılığı yeterince dişi balığınız
olmamaktadır.
Balıklar mümkünse kusturulduğu gün mümkün değilse
göbekleri tam çekildiği gün ya yemleme yapılmadan ya da sizin
istediğiniz yemler verildikten hemen sonra bir kaç gün içinde
hazırladığınız tanka alınmalıdır. Bunun önemi hem balıklara tubifex
veya diğer yağlı damızlık balıklara verilmemesi gereken yemlerin
verilmesini önlemek hem de akvaryumdaki hastalık parazit vs’nin
balıklara daha fazla bulaşmasını önlemek içindir. DİKKAT: Balıkların
gelişiminin en önemli evresi ilk 15 gündür. Burada dikkat edilecek bir
diğer hususta balıklar yavruluk diye tabir ettiğimiz küçük plastik
kaplarda hiç tutulmamalıdır. Bu şartlarla balıklarımız yetiştirme
tankımıza atıldıktan sonra beslenmeye geçelim.
DAMIZLIK ADAYI BALIKLARIN BESLENMESİ
Bu aşamada dikkat edilecek en önemli hususlardan bir tanesi de belki
birincisi diyebilirim balıkların damızlık olduklarında karma olarak mı
yoksa tek tür olarak mı bakılacak olmalarıdır. Ben her türe ayrı
akvaryum ayrılmasını tavsiye ediyor ve buna göre yazıyorum.
Balıklar Günde en az 16 saat beslenebilecek şekilde tanklar
ışıklandırılmalıdır. Beslenme direkt olarak artemia ile başlamalıdır,
Protein ihtiyacını artemia ile karşılayan balıklara maliyeti birazda
düşürerek az oranlarda granül yem, bitkisel yem ve bir öğünde kaliteli
yem verilerek yapılmalıdır. Balıklara üretilen yavruların
büyütülmesinde olduğu gibi günde 7 8 öğün yem VERİLMEMELİDİR. Damızlık
balık üretime geçildiğinde nasıl beslenecek ve ne aralıklarla yem
verilecekse aynı şekilde en baştan alıştırılmalıdır. Benim yaptığım
beslenme biçimi. Sabah akşam yeterli miktarda artemia arada iki öğün
yemleme yani toplam 4 öğün yemlemedir. Örneğin sabah 7 de artemia
verildikten sonra 12 de granül yem 5 te bitkisel yem ve akşam 10 da
tekrar artemia iledir. TANKLARDAN DÜZENLİ OLARAK 2 GÜNDE BİR %20 DİP
ÇEKİLMELİDİR. İlk 4 ay bu şekilde geçtikten sonra balıkların erkek dişi
oranlarının (1e 5d) ayarlaması yapılıp kendileri için uygun tanklar
hazırlanmalıdır.
Beslenme aynen devam eder. Tanklara bu aydan
itibaren balıkların ilerdeki beslenmelerinde çok faydasını göreceğiniz
adi salyangoz (minare değil)yassı olanlardan aşılanmalıdır. İlk
önceleri bu salyangozları yemekte zorluk çekebilirler ya da
yemeyebilirler. Bu durumda bir iki gün aç bırakmakta mahsur görmüyorum.
Adi salyangozlar hem balıkların besin ihtiyacını karşılarken hem de
hazmı düzenlemede müthiş faydalılar. Zaten kumun içinde ve filtrede
üredikleri için balıklar çok fazla yiyememekte aşırı yağlanma v.s
olmamaktadır.
Yunuslar ve icemanlar için bu aşamada kum koyulup
fazla kaya koyulmadan hatta hiç koyulmadan devam ederken yavaş yavaş
üreme aşamasına gelen sarı prenseslerde uygun kayalık ortamlar
hazırlanmalıdır. Ahli ve litobateslerde çok fazla olmamakla birlikte
dişiler için saklanma yerleri erkekler için düz taşlardan oluşan
çiftleşme yerleri ayarlanmalıdır. Ahli ve litobates erkekleri düz bir
taşın üzerinde çiftleşmeyi oyuklara tercih ederler. Sadece düz taşın
olduğu bölgeyi ayıracak büyükçe bir taş ortaya koyulabilir. Akvaryuma
koyulacak kumun mercan kırığı olmasını şiddetle tavsiye ederim.
Kayalarda mercan kayası olursa çok iyi olur, düz satıhlı olanlarından.
Dallı budaklı veya kırmızı rengi olan keskin kenarlı çiçek gibi açmış
mercanlar balıkları yaralamaktadır.
Cinsiyet ayırımı bu aylarda
%80 isabetle yapılabilir. Sarı prenseslerde vent açıklığı belirleyici
faktörken, Diğerlerinde kafa ve kuyruk yapısı belirleyicidir. Tabi
zorluk çeken arkadaşlar vent açıklığını kontrol ederek de cinsiyetleri
belirleyebilirler. Cinsiyet ayırımının bu aşamada yapılmasının sebebi,
biraz hata olmakla beraber kalan balıkların daha fazla dişi ağırlıklı
olması ve akvaryumda balık başına düşen lt miktarının artırılarak daha
hızlı bir büyüme elde edilmesidir. Erkek balıklar arasında çıkması
muhtemel bölge kavgaları da bu boydan sonra başlar ki, bunu da
engellemiş oluruz.
Balıklarda yapılması gereken bir diğer işlemde
sadeleştirme işlemidir. Buda beslenmede yeterli payı alamayan veya
vücudunda form bozukluğu bulunan aşırı yağlanan ya da zayıf kalan
ağzında yüzgeçlerinde özür bulunan balıkları ayırmakla yapılır.
Ayrılması gereken balıkların en önemlisi ki benim şahsi fikrimdir
balıklar huylarına göre de sadeleştirmeye tabi tutulmalıdır. Mesela
diğer balıkları sürekli rahatsız eden sağa sola saldıran, durduğu yerde
durmayan yaramaz balıklar dişi dahi olsalar akvaryumdan
çıkarılmalıdırlar.
Sadeleştirme işlemi bittikten sonra işin zor
kısmı bitmiş demektir. Bu aydan sonra balıklar damızlık adayı olmuşlar
iş tamamen beslemeye ve beklemeye kalmıştır.
7.aydan itibaren
akvaryumlarda balıkların kaçar adet tutulacağı ayarlanmalıdır. Standart
durumda hobici arkadaşlara şu lt ye şu kadar balık diyebiliyoruz. Lakin
iş üretime döndüğünde daha çok balık koymak durumunda kalıyoruz. Çünkü
normalde 250 lt bir akvaryuma 7 8 yunus önerilirken üretimde sayı çok
15 civarı olabilir. Bunda kullanacağımız dış filtre ve sürekli bakımın
su değişiminin önemi büyüktür.250 lt akvaryumlarda 15 yunus ve 15
icemana 200 lt akvaryumlarda 20 adet sarı prenses boyu biraz büyük olan
15 ahli ve 15 litobates bakılabilir. Bu yazdıklarımın çoğu arkadaş
tarafından eleştiriye tabi tutulacağını biliyorum ama benim
uygulamalarım böyle idi ve son derecede başarılı oldum. Hobi için
besleyen arkadaşlara diyeceğim bu sayıları dikkate almamalarıdır,
nedeni üretim yapmak isteyen arkadaşlar her iki gönde bir su değişimi
yapmak zorundadırlar. Bu hem sudaki artıkları yok edecek hem de fazla
sayıda akvaryumda bulunan balıkların taze su ihtiyacını
karşılayacaktır. Evde besleyen arkadaşlar iki günde bir su değişimi
yapamamaktadırlar.
Damızlık balıklarınız hayırlı uğurlu olsun.
SAYGILAR
Fotoğraflar için Sayın Talip Sağıroğlu'na Teşekkürler.
Anasayfa