Bir süt sığırcılığı işletmesinin amacı mümkün olduğu kadar az girdi
kullanarak en fazla üretim ve karı sağlamaktır. Alış ve satış
fiyatlarını belirlemek gibi ticari işler dışında, bu amaca hizmet
edecek uygulamalar sürü yönetimi olarak nitelendirilebilir.
Bir
süt sığırı sürüsünden alınacak verim doğrudan döl verimi ile
ilişkilidir. Bu nedenle işletmede döl verimini artırma çabaları öncelik
alır. Döl verimini arttırmak için kızgınlığın iyi izlenmesi gerekir.
Kızgınlığın yılda dağıldığı sürülerde bu bir zorunluluktur. Bu aşamada
başarısızlık döl verimini doğrudan olumsuz etkiler. Kızgınlığın yılda
dağıldığı sürülerde bu bir zorunluluktur. Bu aşamada başarısızlık döl
verimini doğrudan olumsuz etkiler. Kızgınlık gösterenleri belirlemek
amacıyla günde 2-3 kez yaklaşık yarım saat süreyle, sürüyü gözetlemek
gerekir.
Doğumdan
bunu izleyen gebeliğe kadar geçen süreye servis periyodu denir. Bu
sürenin, yüksek gebelik oranı ve yaklaşık yılda bir doğum sağlayacak
şekilde gerçekleşmesine çalışılmalıdır. Olaya bu açıdan bakıldığında
örneğin 365 günde bir doğum için ineğin doğumunu izleyen 85. günde (
365-280 ) gebe bırakılması arzulanır. Bilindiği üzere ineklerin gebe
kalmaları için kızgınlık göstermeleri gerekir ve bu gebe kalmadıkları
sürece ortalama 211 günde bir tekrarlanır. Ayrıca bir inek doğurur
doğurmaz kızgınlık göstermez. Doğumdan sonra ilk kızgınlığın görülmesi
3-6 hafta içerisinde olur. Bu bilgiler ve inekler arasında, doğumdan
ilk kızgınlığa kadar geçen süre ile, gebe kalma olasılığı ve ilk
kızgınlık arası süre bakımından var olan farklılıklar dikkate alınarak,
doğumu izleyen 45. günden sonra görülen kızgınlıklarda tohumlama
önerilir. Bir başka ifade ile tohumlama doğumu izleyen ilk değil ikinci
kızgınlıkta yapılmalıdır. Böylece sürüde iki doğum arası süreyi bir yıl
civarında tutmak mümkündür. Şöyle ki; ineklerin tamamı 45. günde
kızgınlık göstermezler. Ortalama süre 55 gün kabul edilebilir. Eğer bu
gebelik için 1.7 tohumlama gerekiyorsa; bu, servis periyodunun ( 21 x
0.7 ) 15 gün uzaması demektir. Böylece servis periyodu 70 güne ulaşmış
olur. Bu değer 280 gün olan gebelik süresi eklendiğinde de iki doğum
arası sürenin 350 gün olacağı kolayca hesaplanabilir.
Gebe
kalan inek gebeliğinin yaklaşık son 1.5-2 ayında sağılmamalıdır. Kuruda
kalma dönemi olarak bilinen bu sürenin uzaması, hayvanın geç gebe
kalmış olmasından kaynaklanmıyorsa, o laktasyon süt verimini azaltır.
Eğer kuruda kalma süresi önerilenden kısa, yani kuruya çıkarma tarihi
ile doğurma tarihi arasındaki süre 45-60 günden az ise onu takip eden
dönemde süt verimi düşer.
Sürü
yönetiminde üzerinde önemle durulması gereken bir iş de önceki
bölümlerde açıklanan sağımdır. Sağım konusunda önem verilmesi gereken
uygulamaları; sağımlar arası sürülerin birbirine yakın olması, sağım
esnasında ineklerin huzursuz edecek hareketlerden kaçınılması,
sağımcılar, sağım makinesi, süt kapları ve sağım yerinin temizliğinin
sağlanmasıdır.
Sürüde
yeni doğanların bakımı da oldukça önemlidir. Numaralama, boynuz
köreltme ve yeme alıştırma bu tip işler arasında sayılabilir.
Boynuz
köreltme, hayvanların kolay idare edilebilmelerini sağlamak amacıyla,
kimyasal veya fiziksel yollardan boynuzların büyümesini sağlayan
dokunun öldürülmesidir.
Daha
önce kısaca değinilen numaralamada seçilecek yöntemin bir takım
özellikleri olsun istenir. Bunlar kolay uygulanma, kolay okuma, kalıcı
olma ve hayvana zarar vermeme biçiminde sıralanabilirler.
Özellikle
meraya çıkarılmayan hayvanlarda tırnaklar uzar ve bu uzama zamanla
çeşitli sorunlara yol açar. Bu sorunlardan en önemlileri yürüme
güçlüğü, iskelet bozukluğu, tırnaklarda meydana gelen çatlakların
hastalık etmenleri için uygun bir giriş oluşturması ve erkek
hayvanlarda aşım güçlüğüdür. Bunlara meydan vermemek için hayvanların
tırnakları sık sık gözden geçirilmeli ve hiç olmazsa altı ayda bir
tırnak kesimi ve bakımı yapılmalıdır. Tırnak kesiminde, hayvanın
insanlara ve kendine zarar vermeyecek şekilde zaptedilmesi ve kesimin
tırnağın normal şekline ve yumuşak dokusuna zarar vermeyecek şekilde
yapılmasına özen gösterilmelidir.
Özellikle
kapalı bağlı ahırlarda tutulan hayvanlar aşırı kirlenirler. Ayrıca
yemleme sırasında oluşan tozlar derideki gözenekleri kapatır. Deride
gübre nedeniyle meydana gelecek kirlenmeyi azaltmak için kirlenmenin
yoğun olduğu arka kısım ve kuyruk kırkılabilir. Buna rağmen oluşan
kirin ve tozların hayvan üzerinden atılması için zaman zaman tımar
yapılır. Tımarda birkaç demir tarağın değişik formlarda bir araya
getirilmesiyle elde edilen kaşağı, fırça ve kıldan örülmüş eldiveni
andıran gebelerden yararlanılır. Yalnız tımar işleminin sağımdan en az
bir saat önce bitirilmesi istenir. Aksinde tımarla ahır ortamına
karışan toz zerrecikleri sağım sırasında sütün kirlenmesine yol
açabilir.
Bir
süt sığırcılığı işletmecisi, özellikle kaba yem stokunu bozulmadan
tutabilmeli, çevreye zarar veremeyecek bir alanda ve formda toplanan
gübreden en etkili şekilde yararlanmalıdır.
Anasayfa