ANKARA KEÇİSİ YETİŞTİRİCİLİĞİ ve TİFTİK ÜRETİMİ
Tiftik
ekonomik değeri yüksek bir üründür. Ankara Keçisi'nden elde edilen
tiftik daha da kıymetlidir. Ayrıca Ankara Keçisi'nin derisi de iyi bir
hammaddedir.
Ankara Keçisi genellikle Orta Anadolu illerinde yetişir.
Bu konuda Ankara Keçisi'ni tanıtıyoruz. Kaliteli tiftiğin özelliklerini
sayıyoruz. Temiz ve değerli bir tiftik ürünü için gerekli bilgileri
veriyoruz.
SEVİMLİ BİR HAYVAN: ANKARA KEÇİSİ Ankara keçisi Anadolu'ya 13. yüzyılda gelmiştir. Orta Anadolu'nun kuru
ve az yağışlı iklimi ona çok uygundur. Şimdi; Ankara, Konya, Eskişehir,
Afyon, Çankırı, Kastamonu, Yozgat, Çorum, Niğde ve Kırşehir illerinde
ayrıca Siirt ve Mardin dolaylarında da yetiştirilmektedir.
Bu hayvanın sevimli bir görünüşü vardır. Küçük cüsselidir, zariftir.
Özgürce yaşamayı seven, çok hareketli bir karaktere sahiptir. Sivri
boynuzları (dişi ve erkeklerin her ikisinde de) ve sakalı vardır. Rengi
beyazdır, çok nadir de olsa Güneydoğu Anadolu'da yetişenler renkli
olabilir. Bütün vücudu beyaz tiftiklerle kaplıdır.
Hepimizin bildiği gibi yeni doğanlara
oğlak diyoruz. Altıncı aydan sonra
çepiç adını alıyorlar. 1 yaşından sonra erkekler
teke , dişi olanlara
anaç keçi diyoruz.
Resim 51: Ankara Keçisi
ET VE SÜT VERİMİ Ufak tefek hayvanlardır. Onun için et verimi azdır. Ancak etleri
lezzetlidir. Gevrek bir eti vardır. Keçi etinin kendisine mahsus kokusu
bunda yoktur. Onun için eti sevilerek yenebilir.
Et verimi gibi süt verimi de düşüktür. Oğlaklarını ancak doyururlar.
Bundan dolayı sağılmazlar. Ancak yapılan araştırmalarda süt verimi
fazla olanlara da rastlanmıştır. Ankara keçisi sağılırsa oğlaklar
yeterince beslenemez, tiftik kalitesi de bozulur.
DERİSİ İNCE Ankara keçilerinin derisi ince ve yumuşaktır. Post, seccade, ayakkabı, çanta, eldiven, süet eşya yapımında kullanılır.
DAMIZLIK SEÇERKEN! Sürüye alınacak hayvanları seçerken, önce onların tiftik verimine ve
tiftik kalitesine bakılır. İyi kalitede tiftiği olan, verimi yüksek
hayvanlar seçilir. Bu da, keçi altı aylık olmadan belli olmaz. Öyle ise
altı aylıktan küçük keçiler damızlığa seçilmez. Damızlık olarak ayrılan
keçiler 6-7 yaşlarına kadar damızlık olarak kullanılabilir.
DAMIZLIĞA SEÇİLEN KEÇİNİN TİFTİĞİ NASIL OLMALIDIR? Damızlığa seçilen keçinin tiftiği parlak, sıklığı fazla, lüleleri
kıvrımlı ve uzun olmalıdır. Hayvanın karın altı da, bacakları da tiftik
ile kaplı olmalıdır. Tiftik arasında renkli kıllar, boz kıllar
bulunmalıdır.
Resim 52: Ankara keçisinin bütün vücudunu tiftik kaplar. TEKENİN İYİSİ Damızlık olarak kullanılacak tekeler genç olmalıdır. Hastalıklı
olmamalı, hareketli, canlı bir hayvan olmalıdır. Her iki testis aşağı
inmiş, bir hizada ve benzer irilikte olmalıdır. Tiftiği kaliteli ve
fazla olmalıdır. Böyle bir teke; 8-10 yaşına kadar damızlıkta
kullanılır.
ERKEÇ Burulmuş erkek keçilere erkeç diyoruz. Bu hayvanlar diğerlerine göre daha fazla tiftik verir.
Bir sürüdeki keçilerin dağılışı şu şekilde olmalıdır:
Üçte biri anaç keçi,
Üçte biri çepiç,
Üçte biri erkeç ve teke olmalıdır.
Buraya kadar, Ankara keçisini tanıttık. Şimdi de üreme konusuna geçiyoruz. Sıfat, gebelik ve doğum üzerinde duracağız.
Önce sıfat Ankara Keçilerinin çiftleşme mevsimi Orta Anadolu'da Ekim – Kasım
aylarıdır. Gelişmiş, ergin keçiler sıfata verilir. Ankara keçisi geç
gelişir. 1,5-2 yaşında ergin çağa ulaşır. Onun içinde 1,5-2 yaşında
sıfata verilir.
Sıfat, teke ile (yani tabii aşım ile) yapılacaksa, her 20-25 anaç
keçiye bir teke ayrılır. Yani 100 baş dişi için, 4-5 baş erkek
yeterlidir. Keçilerde kızgınlık 2-3 gün sürer. Gebe kalmayan keçi,
10-14 gün sonra tekrar kızgınlık gösterir. Sıfat mevsiminden 20 gün
önce ve sıfat mevsiminde tekelerin çok iyi bakılması, beslenmesi
gerekir.
Ankara keçilerinde tabii tohumlama yapılabildiği gibi, suni tohumlamada yapılabilir. Bu da çok verimli ve sağlıklı bir yoldur.
Keçilerde gebelik süresi 147-154 gündür. Ortalama 5 ay diyebiliriz.
Gebelere, kaliteli kuru ot, kuru yonca ve kesif yem verilmelidir. Gebe
keçiler doğuma yakın sürüden ayrılmalı, sıcak (18-20 derece) ve
aydınlık bölmelere konulmalıdır. Doğan oğlağın ağzı, burnu temizlenmeli
ve anası tarafından yalanarak kuruması sağlanmalıdır. Yavru zarları 1-2
saat içinde atılır. Son veya eş dediğimiz bu zarlar hemen gömülüp yok
edilmelidir. Yeni doğmuş oğlaklara ana sütü yanında 2-3 gün kepek
çorbası verilebilir.
OĞLAKLAR Yeni doğan oğlak normalde 1 saat içinde anasını emmeye başlar. Ememez
ise yardım edilmelidir. Oğlaklar 80-90 gün kadar analarını emebilirler.
Ancak 3-4 haftalık olunca oğlaklara kaliteli kuru ot, kuru yonca
verilmeli, kokla***** tanıması sağlanarak yavaş yavaş yemeye
alıştırılmalıdır.
Resim 53: Oğlaklar
Keçilerimizi nasıl besleyeceğiz? Keçilere günde iki defa yem verilir. Barınak içerisinde de içilebilecek nitelikte temiz su daima hazır bulunmalıdır.
Keçi beslenmesinde kaba yem olarak; kuru ot, kuru yonca, yulaf samanı
ve arpa samanı verilebilir. Kesif yem olarak verilecek karışımda ise
değişik oranlarda arpa, yulaf, mısır, ayçiçeği veya pamuk tohumu
küspesi, vitamin + mineral ve tuz bulunmalıdır.
Keçi beslenmesinde hayvanlara verilecek iki kesif yem reçetesi aşağıda
verilmiştir. Bu yemi işletmemizde kolayca hazırlayabiliriz.
1. ÖRNEK Ham Maddeler Miktar Arpa kırması 56.0
Ayçiçeği küspesi 15.0
Kepek 25.0
Mermer tozu 2.0
Tuz 0.5
Mineral + Vitamin karması 1.5
TOPLAM 100
2. ÖRNEK Ham Maddeler Miktar Arpa kırması 35.0
Mısır 10.0
Yulaf 21.0
Ayçiçeği küspesi 15.0
Kepek 17.0
Tuz 0.5
Mineral + Vitamin karması 1.5
TOPLAM 100
Hangi yemden ne kadar? Keçinin büyüklüğüne ve yemin çeşidine göre farklı miktarlar kullanılır.
Aşağıdaki çizelgede cinslere göre verilecek yem miktarları gösterilmiştir.
Cinsi Kuru Ot (gram) Saman (gram) Kesif Yem (gram) Oğlak
150
50
50
Çepiç
250
100
150
Anaç keçi
400
200
300
Teke
600
300
400
Otluklar yemliklerin üstüne yapılmalıdır. Böylece dökülen otlar yemliğe
düşer, ziyan olmaz. Tabii keçilerin önüne mutlaka kaya tuzu, hatta
toprak, duvar yalama, naylon yeme gibi davranışlar ortaya çıkarsa uzman
tavsiyesine uygun yalama taşı da konulmalıdır.
Yazın keçiler merada beslenirler. Böylece masraf azalmış olur. Meranın
değişik bölgelerinde içilebilecek nitelikte temiz suyun bulunması
gerekir. Ayrıca yaz mevsiminde sıcağın yüksek olduğu saatlerde merada
hayvanların serinlemesi için sundurma ve gölgeliklerinde bulunması
gereklidir. Çünkü, güneş ışınları tiftik kalitesini ve rengini
bozmaktadır.
KIRAĞIYA DİKKAT Özellikle ilkbaharda sabah saatlerinde merada kırağı olur. Kırağılı
meraya keçi salınmaz. Keçilerin sağlığını bozar, sindirim sistemi
hastalıklarına neden olur. Kırağı kalkmadan keçi meraya
bırakılmamalıdır.
Kışın mera ve otlaklar soğuk ve kardan dolayı zayıftır. Ankara
keçileri, koyun ve kıl keçileri kadar soğuğa dayanıklı değildir.
Dolayısıyla soğukta ağıllarda bakım ve besleme yapmak gerekmektedir.
TİFTİK Ankara keçilerinin en önemli ürünüdür. Keçiler yılda bir defa kırkılır.
Kırkım Nisan - Mayıs aylarında yapılır. Kırkımın gecikmesi tiftik
ziyanına, kalitesinin bozulmasına neden olur. Kırkım esnasında
yaralanan hayvanların yaralarına tentürdiyot veya yara merhemleri
sürülür.
Kırkılan gömleğin parçalanmadan, bütün olarak çıkarılması gerekir. Bir
keçiden yılda 1.5–2 kg tiftik alınır. Tabii keçinin büyüklüğüne ve
bakımına göre 5 kg'a kadar tiftik verende olmaktadır.
Kırkılan gömlek daha önce koyun kırkımında anlattığımız şekilde
hazırlanır. Kırkılan tiftikler; teke, anaç keçi, çepiç tiftiği olarak
ayrı ayrı depolanır.
İYİ TİFTİK NASIL OLMALIDIR? İyi bir tiftik; incelik, uzunluk, kıvrım sayısı ve parlaklık bakımından incelenerek anlaşılır.
İncelik: Tiftiğin inceliği mikron birimiyle ölçülür. Tiftik telinin ince olması
istenir. Tel kalınlaştıkça kalitesi düşer. Hayvanlar yaşlandıkça tiftik
telleri kalınlaşır.
Tiftik içinde köpek kılı denilen sert kılların bulunmaması gerekir.
Resim 54: En önemli verim tiftiktir. Uzunluk: Tiftiğin uzunluğu santimetre birimiyle ölçülür. Tiftik telinin uzun
olması istenir. Kısa telli tiftik dokumaya elverişli değildir. Uzun
telden iplik çekimi kolay ve verimli olur.
Kıvrım sayısı: Lüle lüle görünüşlü tiftiğin kıvrım sayısı önemlidir. Tiftik ne kadar
kıvrımlı olursa o kadar ince demektir. Kalınlaştıkça kıvrım sayısı
azalır. Çok kıvrımlı tiftikler tercih edilir.
Uzayabilme: Tiftik teli esnektir. Uzama kabiliyeti vardır. İplik yapma ve dayanıklılık bakımından uzama kabiliyetinin fazla olması istenir.
Parlaklık: Tiftik mat görünüşlü olmamalıdır. Parlak tiftikler triko üretiminde çok makbuldür.
Randıman: Kırkılan her tiftik önce tartılır. Sonra yıkanır, temizlenir ve kurutulur. Tiftik randımanı aşağıdaki formülden hesaplanır.
Randıman : X 100
Kirli tiftik ağırlığı(gram)
Demek ki; kırkımdan sonra aldığımız gömlek ne kadar temiz olursa, randıman o kadar yüksek oluyor.
TİFTİĞİN KULLANILIŞI Yurdumuzda yılda 2000 ton kadar tiftik üretiyoruz. Bunun çoğunu ihraç
ediyoruz. İhracatı ya ham tiftik, ya da yarı işlenmiş olarak yapıyoruz.
Yarı işlenmiş tiftiğe tops deniyor. Geri kalan tiftikler dokuma
sanayiinde, halı, battaniye ve turistik eşya yapımında kullanılıyor.
Anasayfa 
